ЧЫМЫ JОДЭДЭ МАНДЭJОН - 10

Фәрмони Фәхрәддин Әбосзодә

ЧЫМЫ ЈОДӘДӘ МАНДӘЈОН

10

            Ружномә материалоным һозы карде. Иминә сәһифәдә Әләкрәми озоди тәләбым доәбе, һәмән чәј јолә портрет быәнинбе. Бә вахти чымы хыјзон һәлә мандәбе Волочекәдә. Аз де Фамили мандејдәбимон кәдә, иҹоән но-пегәт кардејдәбимон. Забил һашанго кој бәпештә омејдәбе. Һилалән рә-рә чәмә тоно бејдәбе. Бы вахти Һилал омәј бә “редаксијә”. Виндыше Әләкрәми јолә портрет, авси-кифир бе! Воте, “не зә, не, жыго әбыни! Иминә сәһифәдә һежо Зылфи шикил быәнине! Әмә жыго бә нав әзынимон ше, вадән чы Әләкрәми сәј!” Хәјли еһандыме деәј, бә һонә номәј. Охој рыжд омәјм бәј, вотем ки, “чәмә сыхан жыго быәхо, аз мыәјјән кардејдәм че ружномә симо, шымә хәб ғандејдәнишон бә сијоси мәсәлон. Аз жыго виндејдәм чәмә кој ајәндә, ты ыштән бәзнеш, хошы омејдәни, быши бәштә ко!” Әв беше ше. Вотем, “Мәло, жыго әбынихо! Һәлә ружномә бешәни, шымә витејдәшон ыштә сыханисә. Аз жыго ко әзыним карде!”  Вотем, “аз ышты чәши вәдә һозым кардә ым нумрә. Рози ниш, бывот бәмы, бочи хыјә кардә?” Мәло воте, “Миәллим, аз розим деты, чәмә ҹо ромон ни, Әләкрәми чанә сәһвышән быбо, әмә һәммәј бәпе мыдофиә быкәмон әј, чумчыко әмә иврәдә быәмон Ланконәдә, әмма есә әв “дыләдә” ныштә, әмә кәноәдәмон. Бәпе чәј гәрдәни быкәшәмон. Чәј портретән иминә сәһифәдә шәнине детобә чәј бә озоди бешә ружи.  Интаси, хаһишым ыме ки, веј папе мәби бә Һилали, аз ыштән гәп бәжем деәј, ты ыштә коәдә быби”. Ше, чы гәпыш жәј, әзыним воте, әмма аз һозым карде иминә нумрә. Шимон чә шәһри вырәј ружномә редаксијәдә Максим номәдә компјутери дизајнерымон пәјдо карде, гәпымон жәј деәј. Воте, “бә са доллар иглә нумрә дизајни бәкам”. Рози бимон. Әј һозыш карде иминә нумрә сијо вариант. Вардымоне бә редаксијә, Һилал ижән омәј, һежо чокнә виндыше Әләкрәми портрет иминә сәһифәдә, огәтеш нызнәј ыштән, дәманде бо но-гырәј карде: “Зә, жыго әбынихо, һич ныбо семинә сәһифәдә әдәјм ым портрети”, чыбызным һәни чич. Чәшәмурым дој бәј, хыјәш карде.

            Колпино незијәдә лол-корон гыләј мәтбәә һестбе. Чымы гыләј канә сипијә “01-Жигулим” һестбе, деәј шимон әјо, гәпымон жәј ки, чапи ғыјмәти умутәмон. Ружномә һәлә рәсми ғејдијото дәвардәныбе, әве 999 нусхәдә чап әзнимон карде. Әмма бәвон вотымоне ки, се һәзо нусхә чап быкән, чәј ғыјмәтијән бывотән бәмә. 5400 рубл вотышоне. Омәјмон. Бә чо вырәмон бахш карде ружномә беше һәх, һар кәси ыштә бахшәш ној бә мијон. Маштәнәј бардыме ружномә бә мәтбәә. Оружи шим пегәтыме. Гыләјән ид омәј чәмә идон сәпе! Ыштән тәсәввур быкән ки, чы јолә шоткомәбе! Ружномә “Толыш”и иминә нумрә чапо беше!

            Гыләј мәсәлә ғејд быкәм ијо. Забил һежо арәдә ғафијә пеғандејдәбе, де ғафијә гәп жәјдәбе, чәмәкијонән һәммәј шаир вотејдәбин бәј. Иминә нумрә һозы кардеәдә, Забили ыштә иминә шерыш нывыштәбе. Һилали де Мәло һандәшбе әв, вотен, “ым шер ни”. Азән һандыме, бәнем, рост вотејдән. Вотем, “шымә тәлә мәрыштән бомы! Чандә вахте ки, һежо де бәһ-бәһ вотејдәшон ки, Забил, ты әсыл шаириш! Аз шымәни чок зынејдәм, есә пенибәгәтем ым шери, бә Забили бәвотешон ки, сәр редактор рози ныбе! Әве, бышән, дыкәси чок-чоки редактә быкән ым шери, бә дәрһәл бијән, аз бәдом ә шери!” Жәгоән кардышоне. Секәси һандымоне, сәростымон карде чәј колтошә вырон, де тәһәри шерымон карде әв, беше иминә нумрәдә! Бә ружномәдә Забил шаир бе.

            Гыләјән мәсәлә бывотым. 1993-дә Ланконәдә беәдә чымы ән јолә шојвојон гыләјни де рәһмәтуллаһ Машалла маму танышәти бе. Аз бәвәдә сыханым карде деәј, бәнем, зә, ым гыләј дыјоје, Толыши тарыхи, фәрһәнги, фолклори, етнографијә ијән ҹо мәсәлон һәхәдә вејә зынәјоныш һесте! Машалла маму ТММР-и Хәлғи Мәҹлиси иминә сессијә депутатбе. Чәмә республикә марзон мызокирә кардеәдә, Әв әште сәпо, вотыше: “Чымы балон, шымә ым 7 гылә рәјони пегәтејдәшон, бәс Толыши мандә рәјонон – Сәлјон ијән ҹо зәминон чоко быбун?” Јодәдәме, бәвәдә Әли Насири гәпыш жәј деәј, ым мәсәлә жәгоән манде.

            Бә Колпино ки омәјм, умутыме ки, Машалла маму Санкт-Петербургәдә бејдә. Чәј гыләј зоә, тикәјән дырыст бывотым, чәј ыштәни һәммәјсә веј пијә азизгирамијә зоә жијејдәјбән бы шәһрәдә. Санкт-Петербурги мијонәдә, Мариински теәтри тоно кәш һестбе. Ханымә һәмрош, гыләј гәдә зоә ијән кинәш һестбе. Толышијән ғырјәтманд быә һежо! Ружи шәш кәс шамхорыжи һыҹумыш кәшә чәј сәпе, зушон вышкијәныбе бәј, де чәхушон жәбе, асбардәшбе! Хыдо рәһмәт быкә! Әве Машалла маму мыддәтибе ыштә нәвон тоно бејдәбе. Шимон чәј тоно. Рәһмәтуллаһи хәјли шојвош карде ки, ружномәмон бекарде пијејдә. Деәј гәпым жәј ки, ружномә һар нумрәдә чәј гыләј материали бәдомон. Жыгонә, “Колонка Дедушки Машаллаха” беше бә мәјдон. Фәғырә мерд дард кәшејдәбе, зоә дарди. Әвоти, “че кинон лап ғәшәнгә гыләм сәј боәј, ғысмәтыш жыго бе. Есә ыштәнән зынејдәним, чокнә быкәм? Жен Ланконәдә нохәш, ымонијән ҹојли огәте зынејдәним!”

            Чы мывзу идомә ғәзинә, гыләјән мәсәлә бывотым. 2005-дә омәјм бә Озорбојҹон. Бә ди шеәдә, шанго мандим ыштә мәрһумә быјә Акифи Кагәлонәдә быә кәдә. Шанго чәмә Ланкони әғылон омәјн чымы тоно. Бәхтијар Әғәзодәм димбәдим иминә кәрә винде әјо. Тосә бә вахти де интернети әлоғә огәтејдәбимон дејәнды. Машалла мамујән омәбе. Шәвныштымон карде дејәвон. Бә вахти чәмә әғылон гыләјни (мәвужи, Мәло Фамили) вотәшебән бә Машалла маму ки, “Ыштә зоон таныш быкә де Миәллими”. Әј жыгош вотәшбе: “Чымы де Миәллими таныш кардәнинә иглә зоәм һестбе, әвән бә Хыдо рәһмәт шә!” Жәго гыләј јолә мердбе Машалла маму! Толыши роәдә ыштә ҹони әдәј! Хыдо рәһмәт быкә әј, чәмә гушәо ше!