ЧЫМЫ JОДЭДЭ МАНДЭJОН -31

Фәрмони Фәхрәддин Әбосзодә

ЧЫМЫ ЈОДӘДӘ МАНДӘЈОН

31

            Есән ды-се кәлимә бывотым бә һәхәдә ки, чәмә бә Јереван ше сәростә кобе чәмә тәрәфо ја не?

            Аз нывыштејдәм ымони, быдә һәмә толышон баһандын, гушовә быкән ыштә гушонәдә:  Әмә бәвәдә кардәмоннәбәј ым ко, шодоәммоннәбәј ым гәм, бәвәдә һәни дынјо һич вырәдә толыши номијән нәзнимон гәте! Һар вырәдә әвотин ки, толышон чокнә ғулбин бо тыркон, жәгоән мандән, чәвонку һичи бенибәше! Ым гыләј јолә сыр ни ки, ермәнијон дынјоәдә зумандә хәлғон гыләјнин, чәвон анә информасијә воситонышон һесте ки, дечәвон комәги әвон әмәни ҹәми дынјоәдә бә мәсхәрә әнәјн, беабру әкәјн! Әве чәмә ше мәғсәд, кали толышон ки тосә есә иддо кардејдән, һич ыштәни реклам кардеј ныбе! Мәсәлә молјәт бымәдәј ки, де хәлғи кој мышғол быә шәхс ја шәхсон бәпе лозыми мәғомәдә воҹибә гәми ғанде, воҹибә ғәрори ғәбул карде бызнын! Ым ныбо, һич гылә хәлғи озоди ҹанг бә һич вырә бенибәше!

            Деми әлоғодор, гыләјән мәсәлә бывотым ијо. Аз бә Јереван дәро гынијә ружи Һилали дыминә бәјонот пәјдо бе форумонәдә. Јәне, чокнә вотәмбе, жәгоән бе! Жыбызын, гырд јодош бекардәбе ки, ды манг бәнав тарифыш кардәбе ым конфранс ијән чәј тәшкил кардәкәсон. Ән мәрағин ымбе ки, форумонәдә һәмон бәјоноти ној, мәвужи, камиш кардәбе боәј. Чәмә бә вахти жијә Колпиноәдә, бәбе вотеј ки, кәбәкә нәвәбе, бәјонотыш бахш кардәбе бә һәмә тыркон! Әзыним воте, бочи, әмма ым факте! Чәмә сајти сәр редактори ноәшбе чәј һар дыглә бәјонот форумәдә, жәгошән нывыштәбе: “Ты киш, Һилал? Бәшты ком вотәј бовә быкәмон?” Интаси жыго сыханон бә Һилали сә һич вахт дәнибәшен, аз чок зынејдәм әј! Чәј бәпештә чандә сорән дәвардән, әмма есән һәмон бәјонот һежо пәрчәме чәј дастәдә. Мәрһум Нәвузәли мәһкәмә беәдә, Һилал ыштән омәбе, вотәшбе ки, “чымынән сыханым һесте”. Әмма чәј әсос сыхан әв быәбе ки, һәмон ә бәјонотыш едаштәбе бә һакими ки, “хаһиш кардејдәм, ыми быдутән бә Нәвузәли кој, быдә һәмәкәс бызны ки, бә вахти аз әкс бешәбим бы мәсәлә!”

            Жыго коон охој чокнә бе, чок зынејдән чәмә һандәкәсон. Әмә бевәҹи орзу кардејдәнимон бо һич гылә толыши! Һич вахти орзувони кардәмонни ки, гыләј рығән быгыны бә толыши лынги! Пијәјымон иглә ыме ки, дәрс быбун жыго ғәзијон бо һар гылә толыши! Нәвузәлијән чандә сорон һежо әкс бешәбе бәмә. Аз гыләј мәғалә нывыштенҹән, ә рәһмәтуллаһ бејәши рәјрә, әвоти ки, “милли проблем ни Озорбојҹонәдә, рышвәхорә мәмурон проблем һесте”. Интаси Нәвузәли мәһкәмәдә сәрәсәј ки, сәһвыш кардә! Әве охојәдә вотыше ки, “чымы һәбси сәбәб ыме ки, аз толышим!” Деәјән ғәзәнҹыш карде ыштә вәјшт! Әмма аз бовәмандим ки, Һилал ијән бәнә бәј кали ҹо толышон һич ғәби ғәвәдән нибәвотен жәго сыхани, әзынинән воте! 

            Деми әлоғодор гыләјән мәсәлә бывотым. Чандә сорон дәвардән чә конфрансику, детобә ымружнә ружи веј одәмон, һежо чандә гылә толышонән бә дод-әмонин ки, Әбосзодә Ермәнистоно огарде, омәј бә Боку, әмма ныгәтышоне әв, бочи?!

            Һәлбәттә, ым риторик парсе, ҹәвобышән ни! Һәлбәттә, Бокујәдә беәдә, веј парсонышон дој бәмы чәмә бә сәфә һәхәдә. Ијо гыләј мәсәлә чок-чоки зыне ијән ыштә јодәдә огәтеј лозиме: Ки чич кардејдә, быкә, әмма бызны ки, гыләј ко гәтеәдә, чәј мымкун нәтиҹон, фәсодон бәштә чәши вә вардеј гәрәке! Аз бә һукмәти одәмон парсон һежо иглә ҹәвоб әдәјм: “Бәле, аз шәм бә Јереван, бә һәшә жәјдәним ыми! Әмма бәмы бывотән ки, Озорбојҹони ком ғанунәдә нывыштә быә ки, ше әбыни бә Ермәнистон? Шымә вотејдәшон ки, “ермәнијон ијән Ермәнистон дышменин бә Озорбојҹони!” Охо ымон һәммә пучә сыханонин! Мадәм жәгоје, шымә ҹанг елон быкән бә Ермәнистони, быдә мәхлоғән бызны ки, әвон дышменин, шејән әбыни бә Ермәнистон! Мадәм ки шымә ҹангон елон кардәни, һич кардеј фикәдән нишон, әве сыханон әзыни бе бәмы. Чумчыко мы дарыштәмни Озорбојҹони һич гылә ғанун! Манде чә мәсәлә ҹо тәрәф, һәлбәттә, аз зынејдәм ки, шымә мыни һәбс кардеј нијәтәдә быбошон, бымијән мәһәл нибәношон! Әмма инсофән чокә чије! Гирәм чымы гыләј ҹинојәтм быәбо, сәнәд, сыбут бынән бә мијон! Бәлкәм пулым сә ермәнијонку? Сәмебу, кыве шојд, факт, видео јаан аудио нывыштәј ки, исбот быкән бәмы? Һестеонбу, бынән бә мијон!” Демијән нохтәшон ној бы мәсәлә, һәни һич ныпарсышоне чымыку бә һәхәдә.

            Гыләјән мәсәлә. Конфранси видео кәшејдәбе гыләј ироныж. Навбәнав ыштән бә рај омәбин ки, ҹо һички ныкәшы. Бәмышон воте ки, диски һоһы бәкамон, бәвғандемон бошмә. Детобә ымружнә ружи виндәмни ә диск! Интаси Бокујәдә беәдә, и кәси вотыше бәмы ки, һәмон диск ироныжон доәшоне, Милли Бетәһлукәти вәзарәтәдә дијәшон кардә бәј, һич гылә хәтомандә ко ни боты әјо! Ружи и кәрән һукмәти одәмон демы сыхан кардеәдә, парсәјн ки, “чич бе, диск номәј беныше?” Вотем, “бәмы һәлә рәсәни, әмма хәбәм һесте ки, шымәку һесте ә диск, дијәонән кардә. Чоке ки, мы доәмни бәшмә ә диск. Әзнишон воте ки, ғасбу бырнијәме ја моләме чәј кали вырон. Гирәм чымы гыләј ғејри-ғануни әмәлым быәбәј, әлбәһол һәбсон кардәбе мы!”

            Охонә кәрә че Нәвузәли мәһкәмәдә чымы бә Јереван ше мәсәләшон рост карде. Веј вотыме ки, “охо чыми чы аидијотыш һесте бә Нәвузәли мәһкәмә? Иншаллаһ, кејнә һәбсон карде мы, бәвәдә бәдошон бәмы ым парси!” Јеразә һакими де рышханди вотыше: “Ты вотејдәш ки, јәне жәго ҹигәмандиш ки, шәш Јереванәдә Хәрәбоғи гәрдәны кәшә!” Вотем, “мәсәлә чымы ҹигәмандәтијәдә ни! Мәсәлә бәвәдәј ки, аз толышим, вотәме ә сыхан! Шымә и кәси һынә нибәрәсе ки, жәго сыхани бә зывон бијән Ермәнистонәдә! Чымы хәәм һесте ки, шымә чандә гылә јоләмәнсәбинә јеразон шејдән бә Ермәнистон, осә ғандејдән ыштә пыә-моә ғәби, һарды-пешоме кардејдән де ермәнијон! Әмма чәвон һич гыләјни Хәрәбоғи номијән гәтејдәни! Әве шымә дыл тәкејдә ки, ым чокнә које ки, толыш шә жәго сыханыш вотә әјо! Есә бәшмә вотејдәм: Аз бәвәдән зынејдәбим ки, бәмы сәғби вотә тырк әбыни! Интаси вотыме ыштә сыхан! Чәмә хәлғи бәбол бәгәте шымәни һәммәј!” Ыштә гәв-гушыш ҹујәј, һәни һичиш нывоте.  

Идомәш һесте