Разделы
Архив
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | 2 | 3 | |||||||||||
4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | |||||||
11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | |||||||
18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | |||||||
25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
Рассылка
Оцените содержание статьи?
Фәрмони Фәхрәддин Әбосзодә
ЧЫМЫ ЈОДӘДӘ МАНДӘЈОН
25
2004-нә сори ән јолә шојә һодисә Әләкрәм бә озоди беше быәнинбе! Бочи вотејдәм “бәнинбе”? Чумчыко вејнә толышон умдәвобин ки, әв беше бәпештә чәмә һәрәкот тикәјән обәзавзије. Толышон ыштән дыләдә бәчәј шәхсијәти мыносибәт ејни ныбоән, бы дәвардә соронәдә әмә ыштә дасто омә һар комон кардәбе ки, чәмә хәлғ әј ғәбул быкә ыштә Лидери ғәзинә, гырдә быбу бәчәј сә! Бә вахтиро Әләкрәм игләлијә шәхсбе ки, һәғиғәтән хәлғи гырдә әзни карде бәштә сә! Интаси, де һәјфи ки, просесон пешынә шемони нишо доше ки, ым жыго ныбе! Чәј озодијәдә жијә һа руж ше-ше һәнијән дырыст исбот кардејдәбе ки, бә пуч бешәнбән чәмә умујон!
Бә вахти Әләкрәм рә-рә номон нывыштејдәбе бәмы. Азән әлбәһол чәвон ҹәвоби нывыштејдәбим. Һежо ә номон кали гылон һандеәдә, аз ружбәруж һәнијән веј шәк вардејдәбим бы мәсәлә. Чәј мәһкәмә охонә иҹлосәдә кардә нытғи мәтн таныш ныбе бәмы. Чәј кали мәсәлоным гәвоно мәсәбе. Әве ыштә гыләј номәдә бәј нывыштәмбе ки, “аз фәхр кардејдәм деты!” Ҹәвобәдә әј нывыштәшбе ки, “аз зынәмбәј жәгоје, тикәјән чок гәп әжәним әјо!” Сыхани рости, тикәјән бә шәк дәношоне мы ым сыханон! Пешы, мыддәти бәпештә, гушым дој бәчәј нытғи ауди-нывыштәј, ангыштәм бә ғыч барде! Бовә быкән бәмы ки, бәболим омәј бочәмә хәлғи! Ым лидери нытғ ныбе, хәлғи әсыл ғәһрәмони нытғ ныбе! Ым че гыләј оҹизә одәми жә гәпбе!
Әмма һәни дибе, һичи нәби карде! Гирәм бәвәдә жәгомон рост кардәбәј чәј мәсәлә, ым ко хәј нәвәј бәчәмә хәлғи ҹанги, әксинә, јолә зијон әжәни бәмә! Әве мәҹбурбимон ки, “дыләмон ыштәни бысуты, даштымон хәлхи!”
Ыштә ым шубһон осә кардејро, әлбәһол вотыме бә Каһини ки, парсон бывғанды боәј, быдә мысоһибә быдә бәчәмә ружномә. Парсоным нывыште, вығандыме бо Каһини. Дырыст јодәдәм ни, чан руж дәварде, әмма омәјн рәсәјн бәмы чәј ҹәвобон!
...Есә ым сәтрон һандә толышон чымы һәхәдә чы фикир быконән-ныконән, чымы ым мәсәлон иминә кәрә жыго “гуҹили” нывыштеәдә ком нијәтәдә бе иддо быконән, којым ни дејәвон! Иглә ыми бәзнем воте ки, аз ыштә умрәдә һич вахти жәго бәдбәхтым һисс кардәныбе ыштә! Бочи?
Тарыхи тәҹрубә ыми нишо дојдә бәмы ки, адәтән бо хәлғи јолјәти карде иддоәдә быә шәхсијәтон жәго мыһум лынгәдә дештә сыхани ијән әмәли нымунә нишо дојдән бәштә хәлғи, демијән ыштәни барз кардејдән чәј нәзәрәдә! Һәмон мысоһибә Әләкрәми ыштә хәлғи лидерәти нымојиш кардовнијәнинбе. Јәне, ә мысоһибә бәрномә молјәтәдә быәнинбе! Интаси бә мысоһибәдә чымы чы пеһандә мәсәлон һич гыләјни ныбе! Тикәјән бә нығыли бышом, һич мысоһибә нәби бәј вотеј! Тәғрибән и сәһифә мәтнбе. Бәчымы воҹибә парсон һич гыләјни ҹәвоб ныбе әјо. Мәтни вејни һәср быәбе бә гырд ҹо мәсәлон. Иглә ыми бывотым ки, Әләкрәми иглә бәштә хыјзони ијән Нидерланди краличә мыннәтдорәтиш кардәбе! Нә бәштә хәлғи, нә чәј озоди роәдә әсыл фидокорәти кардә чандә гылә толышон һәхәдә и кәлимәшән нывыштәныбе! Жыго бызын, бы номәдә гыләј хәлғ һич ныбе боәј дынјо димәдә! Чымисән јолә дардон пијејдә?
Хәјли дәварде, де тәһәри бәштә омәјм. Бә Каһини вотем, жыго әбынихо, ым рысвојәтије! Һәлә толышон бымандын бә и тәрәф, охо бочи чәј јодо бешә ки, иминә кәрә зиндонәдә әј осә ғандә һуғуғи гәрдәнкәшон – Елдар Зејналов ијән Лејла Јунусов быән! Охо чәвон һымһымбәдә Авропә әвыш сијоси мәһбус зынә, чәј озодиш тәләб кардә! Һич ныбо бәвон гыләј сәғби әнывышти! Бәј бывот ки, һич ныбо иҹозә быдә, аз чәј номо кали чијон бынывыштым! Жәгоән кардыше. Хыдо бәрһәхе чәмә сәјсә, әвән рози бе. Чәјо аз нывыштыме чәј мысоһибә.
Гыләјән мәсәлә һәхәдә бынывыштым ијо. Тосә Әләкрәми зиндоно беше, мы сохтыме Толыши Милли һәрәкот. Есә веј кәжәләмазгә одәмон рә-рә чы һәрәкотику гәп жәјдән. Интаси чәвон һич гыләјни хәбәшән ни ки, чымәнәје ым һәрәкот? Пијо и кәрә нывыштәмбе ки, нә ә шәхсон, нәән Әләкрәми ыштән детобә ымружнә ружијән зынејдәнин ки, бочи чәј ном “Толыши Милли һәрәкоте”? Бочи мы бәј, мәсәлән, “Толыши хәлғи һәрәкотым” вотәни? Бочи жыго номымон ноәбе бәј? Быпарсән есә бәј сојб бешәкәсон һәммәјку, бунән әвон зынејдән чы парси ҹәвоби ја не? Чәтин бызнын! Шәкым ни ки, гирәм Әләкрәм ыштән бызны чы мәсәлә молјәти, бәлкәмән кали сыханон һич бәштә зывон әвәни!
Чы мәсәлә молјәти зынејдәнин вотәјнә, есә чандә кәсон иддо кардејдән ки, һичмәсә, аз бы һәрәкотәдә ним, әве чәј номо гәп жәјән әзыним! Мәсәлә бә вырә рәсә ки, Әләкрәм ыштән вотејдә ки, һичмәсә аз әризәм нывыштә, бешәм чә һәрәкото? Иминәниш әве ки, аз бә һички ном әризәм нывыштәни. Әмма ружон гыләјәдә елоным кардә ки, “аз һәни бә партијәдә ним!” Әмма Әләкрәм вотејдәни ки, аз партијәо бешәм, һәрәкото бешәним! Әве чәвон вотәјон һәммәј кујәзинги нәғылонин! Чә нәғылон објектән әвомә толышонин!
Толыши Милли һәрәкот, јәне ым ифодә око доә бејдә дыглә мәноәдә: 1) Гешә мәноәдә әв еһтиво кардејдә ыштәнәдә чәмә хәлғи умуми милли-озоди ҹанги! Бы мәноәдә, Толыши Милли һәрәкот сијоси тәшкилот ни! Һежо бы мәноәдән, Толыши озоди ҹанги һар гылә нымојәндә чә һәрәкоти узве, чәј номо гәп жәјән һәхыш һесте! 2) Аз веј вахтбе зынејдәбим ки, Әләкрәми хошыш омејдә сијоси тәшкилотику. Һежо бәмы әнывышти ки, “бе тәшкилот әмә әзынимон барде ым ҹанги!” Әве бочәј беше аз сохтыме жыго сијоси тәшкилот, тикәјән дырыст бывотым, “сијоси партијә”. Нывыштыме чәј бәрномә ијән низомномә. Гылә-гылә де һар кәси гәпым жәј, ә шәхс ыштә рај дој бәпештә, чәј номым нывыште бә Идорә һејәт! Әләкрәм бешенҹән, ым сијоси партијәм “бахшә карде” бәј! Чәмә ыштә һәмрон пулышонән гырдә карде, вығандышоне боәј ки, ғејдијото дәвоны ә партијә әјо. Һежо ијоән бынывыштым ки, һәјф чә анә пули, дәдә хәјәдә ше! Сывој се-чоглә чымы нывыштә бәјоноти, ә партијә һичиш ныкарде бочәмә хәлғи! Әләкрәми һежо болоәдән дәкандыше әв! Есә һәни ни жәго номәдә гыләј сијоси партијә! Әве жәго гәпон жәкәсон ыштәнән зынејдәнин ки, го чики һијәдәј! Чәмә толышон быми вотејдән, гәлә дәрәмәј, корә пәс орәмәј!
Әве, быдә ә бесәводон, де хәлғи тале һар гәмәсә һәнәк кардәкәсон, хәлғи ҹо довләтон ијән сијоси ғыввон дастәдә гулмәчә карде пијәкәсон бызнын ки, гыләј мәсәлә һәхәдә нывыштеәдә ја сыхан вотеәдә, һич ныбо, ками умутын әј, бызнын чич вотејдән-нывыштејдән!
Гыләј һәшјә бешејдәм ијо. Веј толышон зынејдән ки, аз 2005-нә сори Бокујәдә беәдә, чымы номо гыләј мысоһибә бешәбе АПА әгентәти сајтәдә ијән һукмәти ҹо сајтонәдә. Чә мысоһибә мәсәлә, Хыдованди, вахтыш омеәдә, мыфәссәл бәнывыштем. Ијо иглә чиј бывотым бәшмә: Һандәкәсон чок зынејдән ки, аз (гуја) әјо вотәме ки, “Бәмы мәлум ни Һилал Мәммәдов номәдә гыләј одәми Толыши Милли һәрәкотәдә бе!” Һәрчәнд ки, мы ә сыханым ҹо вырәдә вотә, әмма, бывотәмон ки, һежо чәвон вотәје! Ым парсышон бәмы доәбе Милли Бетәһлукәти вәзарәтәдә тәһғиғот бардеәдә. Сәбәбән ымбе ки, де ди Озобижони номи дәгиш карде әлоғодор Толыши Милли һәрәкоти бәјонот бешәбе “Шәвнышт”әдә. Бәјоноти жијәдә нывыштә быәбе: Толыши Милли һәрәкоти Идорә һејәт. Чымыку хәбәшон сәј ки, “Һилал Мәммәдовән чә Идорә һејәти узве ја не?” Азән, тәбии ки, һәғиғәтым вотәбе. Охо пијо нывыштәмбе ки, “2003-нә сори декабрику моләмбе Һилали ном ыштә дәфтәро!” Чы партијән, чокнә ки вотыме пијо, сәнәдон һәммәј аз нывыштәме, Идорә һејәти узвон мы тәртибым кардә. Чокнә Һилали ном әзни әјо бе? Һәлә әј вотејдәним ки, Һилал тарсику бә сијоси сохтемони незән нәвој! Әмма сыхан бышо Толыши Милли һәрәкоти һәхәдә чымы пијо нывыштә иминә, гешә мәноәдә, һәлбәттә, Һилалән һежоән ныбо, кали вахтонәдә толышә хәлғи һәхәдә кали гәпон жәјдә, ымән бәмә әсос дојдә бывотәмон ки, әвән чы һәрәкоти узве! Интаси ијо әсос мәсәлә әве ки, ыштә гәпәдә һар кәс бәпе музи ҹо бынә, шомијон ҹо! Гирәм сәводыш бырәсо, нијәтышән пок быбо! Дод бесәводон дасто!
Идомәш һесте