СЕ ГЫЛЭ КИНЭ НЭFЫЛ

СЕ  ГЫЛӘ  КИНӘ  НӘҒЫЛ

Әмир Әјјубзодә

            Нәғли-нәғли дәваштә, осмони го певаштә. Жәше ләғы, кәчәли сәш арыштә. Чымы шинә-шәкә балон, гыләј һестбе, гыләј ныбе, гыләј хәјмандә пијәмерд һестбе. Чы пијәмерди веј чокә хосјәтыш һестбе. Бә һа кәси даст әгәти, чоки әкәј, һич кәси ыштә кәјбәсә ноуму онәгордыни. Бы горош ели–әсәбә арәдә веј јолә һурмәтыш ғәзәнҹ кардәбе.

Чы пијәмерди аһы-имон и гылә кинәш һестбе. Кинә чы кинә, де һәши – овшуми бәһс кардејдәбе. Ыштәнән зырәкә мојнәбе, речинбе. Веј-веј ҹывонон чәј дардику сутејдәбин.

Ружи чы ружон бә сипириши кә бочәј кинәро елчи омәј. Пијәмерд рози бе, бә елчион дастыш дој, “мобарәкбәндыш”  воте. Пеш хәјо-дыво шинә чајшон пешомәј.

Маштәнә ружи чы ҹо гыләј дијәдә бо пијәмерди кинә ҹо дастә елчијон омәјн. Сипириш манде мәтәл. Охо әј кинәш номәжә кардәбе, һәни кинәш ныбе. Әмо тобә ысәт һич кәс чәј кәјбәсә ноуму огардәныбе. Сипириши чәнә сәш арыште, “не” вотеш нызнәј. Бы елчијонән дастыш дој, “Хыдо хәј быдә!” вотыше.

Ружи дәварде бәпештә семинә елчи дәстә чы сипириши кәјбәш кујәј. Пијәмерди әһвол хәроб бе, нызнәше чич быкә. Охо әј һәлә һич кәси дылыш арыштәныбе. Димыш гәте бә Хыдаванди-аләми дәргоһ:

–Пәрвәрдигарә, Ты ыштән шојдиш ки, аз ыштә һәлолә сурфәдә, ыштә кәдә, һарҹо һич кәси дылым арыштәни, бәмы даст окәрдәкәсоным ноуму огырдынијәни.

Пијәмерди де елчијоншән даст гәте, хәј-дывош дој. Елчијон де шој-вој бәштә кә огардин.

Ружи бәчәј кәјбә гыләј нуранијә дәвуш омәј. Кәсојбыш дарды ғәми дыләдә винде, хәбәш сәј:

–Сипириш, бочи бә дард–ғәм ғәрғ бәш?

Пијәмерди ыштә дардыш бо дәвуши гәп жәј. Дәвуш бә фик ше, пешо бә сипириши дылвандиш дој. Вотыше:

-Сипириш, ты дештә Хыдо бе горош, Хыдоән һежо детыне. Ты һич кәсы ноуму кардәни, Хыдоән тыни дастбыријә онибәгәте. Ыштә һәј, ыштә сыпә ијән ыштә кинә дәнә бә и чәшмә кә. Кәјбон быжән. Маштә окәјш кәјбә. Бәвиндеш Хыдо Әррәһмани Рәһиме!

Ым сыханон вотә бәпештә дәвуш ғәјб бе.

Пијәмерди дәвуши вотәјыш карде; ыштә кинә, сыпә, ијән һәш дәној бә и чәшмә кә. Маштәнә кәјбоныш окарде. Виндыше кәдә се гылә кинә һесте ки, бәнә сефи бә ијәнды охшәш дојдән.

–Шукур бәшты мәслоһати, Илаһи, – сипириши дастоныш бә пе рост карде.

Бәле, вәјә вахт рәсәј, пијәмерди де ели адәти ыштә киноныш бә шујә кә дәрош ғанде.

Ружи пијәмерди ыштә киноныш винде пијәј. Хырҹиныш де бахшә пур карде, ноше бәсә һәј, бә ро дәгыније.

Ројсә һәмонә нуранијә дәвуш раст омәј бә пијәмерди. Бәнә канә дустон дастышон гәте. Пијәмерд бәчәј кардә комәги горош чы дәвушикц хәјли рози-нијозыш карде.

Пешо хәбәш сәј:

–Әғә дәвуш, бомыно и гылә чиј тојки манде. Чы се гылә кинонәдә кон гылә чымы доғмә кинәј?

Дәвуш сырәј:

–Быши, ыштә кинон отыр быкә. Бәчәвон кә-бәј, жимони, сәлеғә фик быдә. Ыштә доғма кинә ыштән бәзнеш.

Дәвуш ијән ғәјб бе.

Пијәмерд омәј чы иминә кинә кәј. Дештә хышәвандон ијән де језнә дастыш гәте. Виндыше ки, кинә һәх-ноһәх чы мердон сыхани бырниједә, бәштә һамсијон дәрывејдә, бә һәсы-һәсујә бәнә сыпә рыки гәтејдә.

Пијәмерди ыштә сыпәш зынәј. Рош гәте омәј бә дыминә кинә кә. Виндыше ки, кинә кә жоғо бәјәнды гынијә, һичи ыштә вырәдә ни, кә-бә, со-бә рытә бәни, ғаб-ғәҹәғон шыштәбәнин. Кинән бәнә һәј тәнбәл-тәнбәл олхартә гыләј кынҹәдә.

–Әј сыпә кинә һә, ијоән ыштә һәти нишо дој?
      Пијәмерд ыштә сәј ошанде–ошанде рош гәте бади семинә кинә кәј.

Семинә кинә ыштә пыә виндәҹәғын вите бәнә пәрәндә бәчәј вә, ыштә пыә сипијәришыш мач карде, чәј дастыш гәте вардыше бә кә.

Пијәмерди виндыше, бәнә вылә чангәј чы кинә кә. Со-бә, кә-бә бә подшо кәј охшәш дојдә. Һәсујә, һәсы, һамсијә бә кинә сә ғәссәм һардејдән, кинән һар кәси де шинә зывони дамә кардејдә.

Пијәмерди зынәше ыштә доғмә кинә, дастоныш рост карде бә Хыдо дәргоһ:
-Бәты веј шукур, Илаһи Пәрвәрдигарә, бәшты нызнәкәси ләнәт!

Осмонәдә се гылә сеф егыније. Гыләј чы нәғыл вотәкәси, гыләј әј бә ғәләм сәкәси, гыләјән әчәј һандәкәси.