ЧОКНЭ hЕСТИШ, ЖЭГО БЫЧИ, ЧОКНЭ ЧИJЕJДЭШ, ЖЭГО БЫБИ!

ЧОКНӘ ҺЕСТИШ, ЖӘГО БЫЧИ, ЧОКНӘ ЧИЈЕЈДӘШ, ЖӘГО БЫБИ!

Амјәзо

… Вотејдәм, Зә, нәнәмардәј зоә, ты охо һаружән ныбо, ружбәмијон гәп жәјдәш де ә номерди, бәтынән һежо ым сыханон вотејдә?

- Кије әв ижән?

- “Меһди маму”!

- Әстәғфуруллаһ, чы ғәләтыш кардә ижән? Зә, аз чич быкәм бо жәләвонә номердон? Чәвон гыләј вырәј гәтејдәш, ә гылә вырәшон дамә бејдә…

- Чич кардәнине ки? Аз һежо вотејдәм бәты ки, одәм быәкәс ни әв, одәм бенибәше чәво! Әмма ты ыштәни пусты-лу кардејжәш ки, не, һаруж гәп жәјдәм деәј, ҺЕЖО ЧӘМӘ ВОТӘЈОН ВОТЕЈДӘ!

- Бәчәј чәш быбу “чәмә вотәјон”! Бәс ым чиче нывыштәше?

- Зә, чымы зо тыпније, чичыш нывыштәхо?

- Зәһмәт быкәш, окә ым сајти (МЕҺДИБЕГИКУ БӘ ТЫРКОН МЫЖДӘ), баһанд, аз бочи бывотым ки?

- Тыны Хыдо, мәстән чымы ҹони, сәм ғале, сыпә кулә сәј зынејдәни чымы дасто! Гыләј зәһмәти быкәш, баһанд бомы, бунум ижән чы номердәтиш кардә.

- Баһандымәни, чарәм чиче? Гушы бәмыку быбу:

Иминәни: Ыштәни едаштејдә “Азәри-толыши ибыәј” јоли ғәзинә. Ым номешә сохтемони номи гәтәкәси һич ныбо бәпе дым быдәжы, емарды ыштә хәробәдә!

- Бочи?

- Зә, ым чы парсе, корпә әғылиш, һичи сәрәсејдәниш?

- Зә, һаје, һа, лап корпәм! Бывот!

- Ым ә сохтемоне ки, чандә соре һукмәт ғејдијотоән дәвонејдәни әј! Јәне ә һукмәти, һежо ә тырконән һич мәсешонән пијејдәни толыши ном! Ыми зыне-зыне, бә хуги мерд бәпе кон дими сојб быбу ки, ижән әвони тариф быкә, јалтәғәти быкә бәвон, бәчәвон к… дәшу?

- Ышты нәнә бәнә ты зоә бымијы, һа Меһдија, кырты карде чымы зывон мердон дыләдә!

- Дыминәни: Мәвотбән, Озорбојҹонәдә һички хәбәш нијејбән ки, Толышстони Милли Телевизијә (ТМТ) бә ефир бешејдә Ермәнистони појтахт шәһр Јеревано! Јаанки бәлкәм әмә нијо кардәмоне, сырымон огәтә ын ко? Әмә лап сыфтәнә ружику бәјон кардәмоне бә дынјо ки, ТМТ бәрномон певыло бејдән чәјо. Охо әмә һич вахти нијомон кардәни ки, мәғсәдымон чиче, орзумон чиче, нијәтымон чиче, ечынымон чиче, дустымон кије, дышменымон ки, ромон бә коврәје! Соф-ошко бәјонымон кардә бә дынјо ки, мәғсәдымон СӘБӘСОЖӘ ТОЛЫШСТОН, орзумон ОЗОДИ, нијәтымон ЫШТӘН ДАСТ-ЫШТӘН ЈӘХӘ БЕ, ечынымон ЫШТӘ ХӘЛҒИ ҺӘХИ СӘЈ, дустымон БЫ РОӘДӘ БӘЧӘМӘ ХӘЛҒИ ДАСТ ГӘТӘ ҺАР ГЫЛӘ ДОВЛӘТ ИЈӘН СОХТЕМОН, дышменымон ОЗОРБОЈҸОН НОМӘДӘ ПЕСОХТӘ ДОВЛӘТ, ЧӘЈ КИСИБКОРӘ ҺУКМӘТ, БӘЧӘМӘ БЫ ОРЗУ, НИЈӘТИ, ЕЧЫНИ ВӘЈНӘ БЕШӘ ҺАР ГЫЛӘ ИНСОН ЈААНКИ ХӘЛҒЕ, ромонән ҺӘХИ РОЈЕ, ЧУМЧЫКО ХЫДО ҺӘХИ ТӘЛӘБ КАРДЕЈДӘМОН! Есә Ты бывот бәмы, ымони һәммәј зыне-зыне, бочи ә номерд ваште-ваште омә, һәвулҹони роснијәше ыштән бә тыркон сајти, ҹонибенәфәсә вотејдә бәвон ки, һајди, чымы мыждәвони быдән, “ТМТ ыштә бәрномон певыло кардејдә Јеревано, чәј малијән дојдән ермәнијон, ермәнијон мојә ноә гылә нахшән һукман тәблиғот бәба бә Озорбјоҹони вәјнә”?! Вотымехо, бәгәм әмә нијо кардејдәмон ыштә мәғсәди? Ҹәми дынјо шојде ки, чәмә ҹанг де Озорбојҹоније! Әмма чәј ым әләвузәти һәлә нојдәм бә кәно. Ты бывот бәмы, чәј мыждәвони чич быә бы коәдә?

- Зә, чы мыждәвони, тыркон мыждәвони доәкәсин бәј? Гыләј “молодес” бәвотен бәј ки, “чокә зоәш, чокән һәватејдәш ыштә хәлғи, афәрин бәты!”, чәјоән гылә гулмәчә бәдон бәчәј даст, бәвотен, “быши, һәнәк быкә, чумчыко әғылиш!”.

- Семинәни: “ТМТ бәчымы вәјнән чандә гылә бәрномоныш доә”. Быми чич вотејдәш?

- Ты ыштәни бәнә одәми, бәнә мерди быбә ки, быдә жәго бәрномонән ныбунәни! Бәгәм јолә ағыл лозиме бә одәми ки, ыми сәрәсы? Һәлбәттә, ты чанә ыштә хәлғи бә ҹыри ғыјмәт бәһватош, чанә кындә шодош чәј ҹанги ројсә, потәләғы быдош бәштә хәлғи, пожәнәти быкош бәчәмә ҹанги, анән ышты һәхәдә жәго бәрномонән веј бәбен! Детобә бә ружи ки, ја ты икәрәмәдә лол бәбеш, ебәмардеш ыштә хәробәдә, јаанки әмә бәшты охој бебәшемон! Чумчыко ты ыштән дештә жыго номердә әмәлон һежо сыбут кардејдәш ки, ТОЛЫШИ ДЫШМЕНИШ! Әмәнән әзынимон ки, даст дәсујәмон бәшты сәј, бывотәмон ки, “һичи әкәни, нодоне, сәрәсејдәни ыштә кардә әмәли гыно, чәј ҹәзо”!

- Һа Хыдо рәһмәт быкә ышты ә мыборәкә Моә! Есән гуш быдә:

Чоминәни: Һәлә әј вотејдәним ки, ыштәни “толышон рәһбәри” ғәзинә едаштејдә. Ым гыләј чочинә које ки, пешынә вахтонәдә һар ыштә вырәо әштәкәс ыштәни бәнә “толышон јоли” ғәзинә едаштејдә бә дынјо. Фаҹиән ыме ки, жәго иддоәдә быәкәсон һәммәј бәрмалә дышменәти кардејдән бәштә хәлғи! Мәхлоғи јодәдәј ки, бы незони жәләвонә гыләј ҹо “хугә кул … ән” бешәбе бә Озорбојҹони TV, ыштә чалә сәјку димыш ныдәже-ныдәже, һа данҹејдәбе тарифи бә Озорбојҹони “ғурбинә (беғурбә, номешә) подшо” унвон! Есән ым мијонгәз бешә бә мәјдон, иддо кардејдә ки, мәвотбән, “толыши рәһбәр” әвебән. Һәлә әј вотејдәним ки, ым номешә “рәһбәр” ныштә ыштә толышә быјә Забили шәјтонәти кардејдә! Чымы пијәј ыме ки, бызным, ки ноәше әв “се ҹонәвә рәһбәр”? Һандыме чә материали жијо нывыштә быә комментон, бәнем чы парси ҹәвоби доәкәсон һестин. Дијәкә, чич нывыштејдә “ыштә Меһдијә маму” һәхәдә чәмә ҹывонә шаир Мирфәјаз: “Mirfayaz Vahabov: -Bəle, bə Mehdi mamu həqiən rəhbərəti damedə. Əmo rəhbərəti jıqo qləy çiyeki, əy ya xəlq vıjındə, yaən ki pentono noydən”. Быми иглә ыми зијод бәзнем карде ки, хосә Мирфәјаз, һежо сыхани рости ты вотејдәш! Рәһбәри ја бәпе “жијо” бывыжнын, јаанки “пијо” тәјин быкән. Мадәм ки, ышты “Меһди маму” һички “жијо” выжнијәшни, бызын, әвышон “пијо” тәјин кардә! Тәјин быәкәсонән һежо мәҹбурин ки, ыштә тәјин кардәкәси вәдә дум чадән, чәвон кали вырон былыштын, овтовә быкырнын боәвон, јалтәғәти быкән бәвон, тариф быкән әвони!

-Зә, кәхоби балә, чымы дыли ширә гырд ше, чымы һовсәлә гырд танг бе, сәбрым ныманде! Ым номерди јәне анә гәвомәјыш нывыштә?

- Ты гуш быдә! Него јоли һәлә тәвиләдә мандә! Пенҹминәни: “Mən vaxtilə ona (Забилә) dedim ki, gəlsin Azərbaycanda folklorumuzu, mədəniyyətmizi təbliğ edən televiziya açaq. O, bizimlə razılaşmadı və getdi Ermənistanda belə bir televiziya açdı. Bir talış kimi buna çox təəssüfləndim. Bir Zabilə görə bütün talışları qınamaq olmaz”.

- Вај ышты кә хо ныбу, һа номерда!

- Бы һәхәдә дыроз-дырози гәп жәј фикәдә ним, чумчыко ијо ә хонәхо ыштән ыштәни лап рысво кардејдә! Бој бунәмон чәмә толышон чич вотејдән быми! Ижән овардәмон бә Мирфәјази нывыштәјон: -“Çı Mamu ım xaləxoto nımando votə qəpi bə ciddi əstən əvome. Zabil hozə kadre, ki əpini dəy Tv nısoxto, əmo Mamu çanə bı qəpədə ıştə sıxanisə ğoyme?”.

            Есән бунәмон чәмә јолә сипириш Аллаһверди Бајрами чич нывыштејдә: - “Talış fəalları Milli Hərəkatın Dirçəlişi vaxtlarından bu günə qədər AR-dan talş dilində televiziya tələbi lə dəfələrlə çıxış ediblər. Digər haqq-huquqlarımız kimi bu da qulaqardına vrulub. Mehdibəyin Zabilə getmə, gəl Vətəndə Talş televizisiyası yayımlayaq deməsi nə dərəcədə doğrudur? Mehdibəy Zabili niyə gözləyir ki, belə potensialı varsa, bəs nədən indiyəcən talışca televiziya yayımlamır?”.

            Ај бәшты гәви һејран, Бајрами! Чы сыханон мығобиләдә гыләј ержонә марде лозиме бо Мирфәјази “маму”! Толышстонәдә лап тожә ғындәғо бешә корпә әғылонән зынејдән ки, Озорбојҹони һукмәти бә толышон TV дој фикәдә ни, һич зәһриморән әдәни! Дард бымәдәј ки, һежо һәмон Меһди ыштән бы навони нывыштәшбе ки, Президенти администрасијә мәсулә коәкә бәј телефонәдә вотәше ки, “әмә нибәдомон бә толышон TV”. Жәгобу, бәвәдә ым чы вәрсәғеје, әв вотејдә, һәмән демијән бә даст дәнојдә ыштә хәлғи, кәжәлә пор дәжәнејдә бә толышон сәј, әвоныш опыртыне пијејдә чәмә ҹангику! Ај опыртынише һа! Бәштә пыхә сәј ғәссәм, Меһдибәг Сәфәров, ыштә гијәкәвоки виндеәдә, әјән бәвиндеш!  Толышстони Милли Телевизијә есә гыләј тижә шымши быә бо Озорбојҹони, анҹејдә ым песохтә довләти, тынән пијејдә әј ҹәмати чәшо еғанди? Ај еғанде һа! Пеш охонә Хәрәбоғи ҹанги бә ТМТ дијә кардәкәсон са һәзоку дәвардән сапе, һәмән иглә толышон не, һәмән һәзо-һәзо тыркон есә бәј дијә кардејдән, ТМТ боштә уму вырә һисоб кардејдән, әмма ты бәнә әнәшыштә чамчә дәшәш бә мәјдон ки, чиче, чиче, “толышон рәһбәриш”?! Есәтнә ружи һич кәс толыши рәһбәрәти иддоәдә әзыни бе. Чумчыко толышон ыштә һәғиғи рәһбәри, Хыдованди, ыштә озодә довләтәдә, ыштә озодә појтахт Ланконәдә ыштән бәвыжнен! Бәвәдә бәнә ты “рәһбәрон” һәммәј шобәдон бә кијә, бәсутен бәнә сыләпутә! Һәзо-һәзо толышон есә һозын ки, һејкәл бынән бо Забил Мәдожи, тынән ыштә гәв-гуши ҹујејдәш ки, “бә иглә Забили горәнә танә жәј әбыни бә ҹәми толышон”! Чич бывотым бәты? Толыши јолә ЗОӘ, јолә ШАИР ӘЛИ НАСИРИ кәломон омејдән бәчымы јод: -“Баләш бымијы толыши бәнә ты!”

- Зә, сә ныбе, дылым тәкәјхо?!

- Тангһовсәлә мәби! Шәшминәни: “Talışlar Azərbaycanı öz vətənləri sayırlar. Bütün talışlar və digər azsaylı etnoslar Azərbaycanın bütövlüyü naminə səfərbər olmalıdırlar. Biz türklərlə daima qardaş kimi yaşamışıq. Mən özüm və digər talışlar daima Zabil Məhərrəmov kimi şəxslərə qarşı səsimizi çıxarmışıq. Həmişə Azərbaycanın bütövlüyünü təbliğ etmişik... Biz talışlar həmin televiziya vasitəsilə sözügedən separatçı kəsimlərə qarşı mübarizə aparıb Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə, onun dövlətçiliyinə sadiqlik nümayiş etdirərik. Buna heç kəsin şübhəsi olmasın”. 

            Быми чич бывотым? Веј әвотним. Иглә чиј вотејдәм: Жәго Озорбојҹони әрози битовәти роәдә ыштәни һәлок кардејро һозыш, бәвәдә бочи ҹанги вахти бәнә морә нијо быәбиш, пејгәтим ыштә тобјә һәмә мердон, әшим бә ҹанг, дәтәсејдәбиш?! Чокнә һестиш, жәгоән бычи, чокнә чијејдәш, жәгоән быби! Вәсе маскәон жәј бәштә мырдолә дими! Даст быкәшән чы хәлғику! Бочи бәнә ты номердон бочи бәпе баһастын зәмини, әмма косиб-кусиби әғылон бышун Әлијеви роәдә шәһид быбун ҹәбһәдә? Шымәһон, бәнә ты номешә “рәһбәрон” бешән бышән бә ҹанг, быдән ыштәни бә гуллә нав, васил быбән бә ҹәһәнным! Чанә рә васил быбошон бә ҹәһәнным, чәмә хәлғән анә рә тәмиз бәбе бәнә шымә мырдолә канонку! Јаанки икәрәмәдә лол быбән, бемәкән ыштә сәдо!

- Амин, ја Рәббил-Аләмин!