ТАРСО

ТАРСО

“Ибади Муса нәғылон” силсиләку
Хыдо Тыни Рәһмәт  быкә, Муса маму!

            Гыләј һестбе, гыләј ныбе. Ғәрәјз Хыдо һич ки ныбе. Гыләј хыјзон һестбе: гыләј мерд, гыләјән жен. Ын жен бә шу омә ружику бәштә шујә әвоти ки, аз тарсом. Мыни ҹајли вамәдә. Фәғырә мердән һежо ыштә жени думобе. Бә со евојәдә, бә тәвилә шејәдә мердән бәпе деәј бәши. Шанго гыләј кыты, сыпә сәдо мәсәҹәғын жен әвити чы мерди тоно ки, вуј дыләток бим, әв чы сәдо бе? Әве мерд һич ыштә жени ҹајли онәгәти.

Ружи чы ружон һамсијәдә и кәс егыније марде. Шанго жени вотыше бәштә мерди:

-Мерд, мыни быбә бә јас. Һамсијәтије, нышош бәвәҹ әвони, ајбе.

Мерд огынијәбе. Әмо мәҹбур манде, женышән пегәте, шин бә јас.

Женон гыләј кәдә, мердон ҹо кәдә гырдә бәбин. Жен дәше бә женон ныштә кә. Мердән мердон ныштә кәдә, кәјбә гәвику ныште. Һич бә мәло гәпи гуш дојдәныбе. Фикыш бәсә ыштә женисә бе. Женон ныштә кәдә чы гәп жәјдәбин, ын мерд ә сыханон мәсејдәбе. Женонәдә гыләј дамә бе:

-Женон, маштә һафтымә руже. Хавломон жә. Әмо әј бәпе, бә адәти горә, тыбәсоәдә быпати. Ки ысә ше бәзне бә тыбәсо, бо хавло жәј?

Һич кәс дамә ныбе. Чандибәчандон гыләј жени вотыше:

-Аз бәшем. Ордә, локә, чамчә быдән, аз шејдәм.

Мерд пеларзәј. Вуј, ын сәдо бәчәј жени сәдо охшәш дојдәбе. Ыштән бәштәш воте: -“Әв бе әзыни,чымы жен ҹајлинә бә со евој зынејдәни. Ысә манде, шанго бышу тыбәсоәдә, канә ғәбәдә хәвло быжәно? Не, бе әзыни”.

Мерди дештә веј но-пегәтыш карде. Бы вахти женон ныштә кәјку гыләј жен беше. Сәдәш һәмијәжән, дастәдәшән локә ијән чамчә гәтәшбе. Мерди де дығғәтиш фик дој. Ын бәчәј жени охшәш дојдәбе. Мерд чы кәјку беше. Егыније чы жени думо. Кәмбырыш жәј. Дәше бә тыбәсо. Гыләј канә ғәбәдә олхарте. Ыштә сәпеш де ливә – ламбушиш едој. Жен омәј. Чы мерди нијо бә ғәби тоно ыштә шәләш еварде. Мерд бәне ым жен әчәј жене. Ыштә дыләдәш воте: -“Вај, чы золыми кинә! Чан соре бәнән ты бәмы ду вотејдәшбәнән. Чок, кәдә бәштә һоли дијә бәкаш”.

Мерди сәдош беныкарде. Жен де хәвло жәј мышғол бе. Тикәј дәварде. Мерди ыштә дастыш чы ғәбо бекарде. Жени ымыш винде. Чамчәш жәј бә мерди дасти, вотыше:

-Сыпә зоә мардә, жығо зынејдәш бәтарсем?

Ләзијән дәварде. Хәвло һозы бе. Мерди ижәнән ыштә дастыш бекарде. Жени и тикә хавлош ној бә мерди даст. Мерди ыштә дастыш окарније. Жени ыштә кош орыхније. Һәмијәжәныш ној бәштә сә. Дәро гыније думо кәј тәрәфи. Мерд чы ғәбо беше. Омәј бәштә кә.

Камиши дәварде, женән омәј беше. Бинош карде:

-Мерд, ты зынејдәш ки, аз тарсејдәм. Мыны бочи чәш ныкарде?

Мерди вотыше:

-Бәс бә тыбәсо бо хәвло жәј шејәдә тарсејдәныбиш?

Жени бә һәшәш жәј пијәј:

-Чичә тыбәсо, чичә хәвло?

-Бәс чымы дасти сәпе ын чамчә ризә чиче?

Жени хыртә һышг бе. Бинош карде ҹо вәрә-вонә варде. Бы сәфә мерди ыштә мыштыш окарде. Хәвлош нишо дој:

-Бәс ын чиче? Ын хәвло ты ныној бәчымы даст?

Жени һәни сыханыш пәјдо карде нызнәј. Егыније бә мерди лынгон. Мерд, “чичи һардә, тыршинә аш”, рәсәј бә жени. Ды-се гыләш пепуште бә жени. Жени бинош карде ловә карде:

-Ғәләтым кардә, и кәрән жығо сәф әкәним. Мыни быбахш.

Мерди һәни женыш ныкујәј. Чә ружнәнику жени ын хосјәтыш ној бә кәно. Һәни мерди и кәрәшән нымәсәј ки, жен бывото ки, “аз тарсејдәм”. Јолон чокышон вотәјбән:

-Һырси дамоне пәләһу.

Чы осмоно се гылә сеф егыније. Гыләј чы нәғыли бывоти, гыләј чы гуш доәкәсон, гыләјән чымы.