FЫРОНИ ТЭФСИР -Аjэ 185

ҒЫРОНИ ТӘФСИР

  Ајәтулла Mоһсен Гәраәти   

Тырки зывоно пегордынијәкәс – Фәхрәддин Әбосзодә  

СУРӘ “БӘГӘРӘ”

Ајә 185

185. ﴿شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِيَ أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ وَمَن كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ اللّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلاَ يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُواْ الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُواْ اللّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ﴾

            “Ружәмоә манг гыләј манге ки, Ғырон нозил быә бы мангәдә. (Ғырон) де ошкоә дәлилон хәлғи һидојәт кардә ијән һәхи батилику ҹо кардә воситәје. Шымәһон ком гыләјни бы манги бырәсо, әв ружә гәтәнине. Нохәшин јаанки сәфәдә быә шәхс ҹо ружонәдә һәмон ғәдәр ружә быгәты. Хыдо бошмә чәтини не, һостониш пијејдә. (Ружә ғәзо) боәје ки, мыәјјән кардә быә ружон ғәдәри бә сә быроснән ијән шымәни һидојәт кардәше вотәјнә, Хыдо бијән бә јод. Бәлкәм шукур кардәкәс быбушон” (2:185)

            Нохтон

◘  Сыхан “Рәмәзон”и бынә суте мәно доә “рәмз”е. Ым жыго гыләј сутеје ки, чәј бејдәшни дујәвул ијән хок. Чы сыхани бы манги һәхәдә око дој сәбәб бы мангәдә одәми гынон сутеје.

◘  Ружәмо Ғырони нозил быә манге. Әв Ғыронәдә номыш гәтә быә иглә манге. Ғәдри шәвән бы мангәдәј. “Тәфсири-Бурһон”әдә Һәзрәт Пејғәмбәри (с) жыго һамје нәғыл кардә быә: “Һәмә сәмови китобон нозил быән бы мангәдә. Ружәмо Аллаһи ән башә манге”. Һәзрәт Пејғәмбәри (с) Шабонә манги охонә әјнә шәви Ружәмоә манги әзәмәти һәхәдә мыфәссәл гыләј хутбәш һандә. Ым хутбә кали тәфсир ијән рәвојәти китобонәдә нәғыл кардә быә. “Сәһифеји-Сәҹҹодијә”дә Имом Сәҹҹоди (ә) де Ружәмо бә сә рәсе мыносибәти дылон сутвонијә гыләј миноҹотыш һесте.

◘  Ислам гыләј һостонә дине, чәј бынәчә чәтинијон сәпе сохтә быәни. Ки нохәш ја роәшыбу, әв ружә гәтәнин ни. Жыләвонон ыштә вадоә ружон ғәдәрәдә омә ружонәдә ғәзо ружә гәтәнинин. Еһанә дастнымож гәте чәтинебу, бәвәдә тәјәмум кардеј бәбе. Гирәм ныможәдә сәпо манде чәтинебу, ныштә вырәдән нымож вотеј бәбе. Бы ғануни Фигһәдә вотә бејдә “гаидеји-ла һәрәҹ”.

Ружә илаһи ғонәғәти манге.

◘  Ружәмоәдә моминон де “ја әјјуһәлләзинә амәну кутибә әләјкумус-сијам” дәвәтномә сәдо кардә быән бә илаһи ғонәғәти. Чы ғонәғәти һестыше кали хысусијәтон:

            1. Сурфәсојб Аллаһе. Әј шәхсән ыштән дәвәт кардәше меһмонон.

            2. Ғәбули воситә Ғәдри шәви Ғырони нозил бе, мәләјкон епәре, дывон ғәбул бе, руфон ләтафәт ијән ҹәһәннымику дијәро беје.

            3. Ғәбул зәмон Ружәмоә манге. Рәвојәтон жыго хәбә дојдән ки, чәј сыфтә рәһмәт, мијонә бахшә бе, охој исә мыкофоте.

            4. Ғәдри шәви ғәбул жыгоје ки, һәмон шәви тәмин кардә бејдә меһмонон и сорнә еһтијоҹ. Де мәләјкон нозил бе Ғәдри шәви зәмини дим рангы-рәвош сәјдә.

            5. Чы манги ғидо мәнәви ғидоје ијән бә мәнәви тәкомули ым ғидо зәрурије. Чы ғонәғәти ғидо лутф Ғырони ајонин. Ружәмоә мангәдә тиловәт кардә быә иглә ајә бәробәре бә ҹо мангонәдә һандә быә ҹәми Ғырони.

            Ым ғонәғәти һич ҹурә мандејдәни бә дынјови ғонәғәтијон. Бы ғонәғәтијәдә алим, ғәни, халиг, әбәди, азиз, ҹәлилә Хыдо ҹоһил, фани офәјә быә ијән зәлилә одәмон гырдә кардејдә бә сурфә сә. Әв һамјејдә: “Аз ғәбул бәкардем шымә дывон ијән Ружәмоә мангәдә шымә кәшә бо һар нәфәси хәләт бәдом бәшмә и тәсбе мыкофот” (Пејғәмбәри (с) Шабони хытбәдә быә охонә ҹумләо).

            Ғонәғәти әдәбон:

◘   “Вәсаилуш-шиәдә” ружә гәтә шәхси әхлоғи һәхәдә быә гыләј гешә рәвојәтәдә жыго һандејдәмон: “Ружә гәтә одәм дујку, гыноку, бевырә һәсбәһсику, пәхыләтику, ғыјбәтику, бә һәхи әкс бешејку, дымжонику, танәку, ғәзәбику, мызәммәтику, зылм ијән бә хәлғи әзјәт дојку, ғәфләтику, де гынокорон миж гәтејку, сыхан новнејку, һәром һардејку дијәро быбу. Хысуси дығғәт сәғанды бә ныможи, сәбри ијән бәфомандәти, ғыјомәти бә јод варде”. 

            Бы ғонәғәтијәдә иштироки шәрт әнҹәх бә вәши тов вардеј ни. Һәдис жыго нәғыл кардејдә: “Сәмови рәһбәрон итоәто бешә, хыјзони ијән шәхси мәсәлонәдә дештә жени јавә рәфтор кардә, чәј шәр`и пијемонон бә вырә ныроснијә, пыә-моә ыштәку норози еғандә кәси ружә ғәбул ни. Жыго одәми бә вырә роснијәшни илаһи зијафәти шәртон”.

◘  Че ружә андомәдә сәтиж бастә маддон бекардеј ғәзинә гыләј чокә тибби фојдәш быбујән, маштә-маштә әштеј, руфи ләтофәт, бы мангәдә дывон ғәбул бе ҹо гыләј аләме. Әсыл мәһрум ә одәме ки, мәһрум быбу чы хәј ијән бәрәкәтон һәммәјку.

Чәшнавијон

   1. Ружә ержин кардә ҹәһәт һәмон мангәдә Ғырони нозил беје. Одәмән жәго ержин бәзне бе ки, Ғырон ныфуз быкә бәј.

   2. Һидојәти һестыше мәрһәлон: чәвон гыләјни умуми мәрһәлә, ә гыләјни хысуси мәрһәләје.

   3. Ружәмоә манги даме јәғын беәдә, ружә воҹиб бејдә.

   4. Бо нохәшини ијән роәшы че ружә ғәзо гәтеј воҹибе.

   5. Бо ғәзо ружә тәјин кардә быәни хысуси вахт.

   6. Илаһи һыкмонәдә чәвон сывыкәти ијән одәми инҹор бә нәзәр сә быә.

   7. Чәтини ијән кахти воҹибә вәзифон пегәтејдә одәми душо.

   8. Ғәзо ружә быәнине узринә ружон ғәдәрәдә.

   9. Ибодәти бә вырә роснеәдә һидојәт ијән товфиг Хыдо тәрәфој. Тәкбир Аллаһи барз гәте ијән сывој Әј бә ғејријон бедығғәтәти нишо доә әломәтонин.

   10. Ружә зәмин сохтејдә бо одәми һидојәти ијән шукур карде.

Идомәш һесте