“АМJЭЗО” ФЭХРЭДДИН ЭБОСЗОДЭJЕ, ЧЭJ “АМJЭЗОЭН” КАhИН МИРЗЭЛИЗОДЭJЕ

“Амјәзо” Фәхрәддин Әбосзодәје, чәј “Амјәзоән” Каһин Мирзәлизодәје

-Јалла, Амјәзо!

-Јалла, шинә Бо!

-Чич һесте, чич ни?

-Сәғи-сәломәтије иншаллаһ!

-Һа, шык бә Хыдо! Жәго быбу чоке!

-Чиче, ижән бә мыз-мызиш, сыханы һесте мәвужи...

-Сыхан вотеәдә ки, һестымеје, әмма ыштәнән зынејдәним, чичи бывотым, чичи бывотым?

-Есә вотејдәш, аз рәмл бывғандым, ја бә тос быныштым? Бәлкәм вотеј пијејдә, сини бы вахтәдә ҹындори сәдо быкәм бә комәг? Бывот ыштә сыхани, быдә азән бызным ыштә кој.

-Бәтынән сыхан вотәнин ни ки! Пәшимониш ыштә гәви окәј, һу кардејдәш мәһоли бә одәми сә!

-Зә, вәсе бәнә чәмә Вәҹјә инә аләмы бәјәнды жәј! Гушым бәтыкује, бывот, тәј быкә ыштә дыли, азән бышум ыштә кој думо.

-Сыхан веје бо воте, быдә гылә-гылә бывотым, тынән бывот ыштә нәзәри: Ыштән зынејдәш ки, һежо дасти ышты жыго хосјәти веј толышон ыштә дарди бәмы вотејдән. Зынејдән ки, бәты бывотон, гылә ғәзән бәбеш, ебәмеш бәчәвон сә, пош бәкардеш әвони! 

-Вај пым вај, мом вај! Ым чы ғәзобе омәј бәчымы сә ныштә вырәдә? Куләтонәдә ә рәһмәтмандә мерди ном чичбе, чәшыш сығи әтокни, әвән бәјжи ни ки, бывотым, әв беше маштә-маштә бәчымы нав! Зә, бывотәни ыштә сыхани, дылгир бим һәни!

-Һа! Һа! Һа! Ым ҹо мәсәлә! Тикәј ловниме ышты мазги кемон, есә бәзнем воте!

-Беар-беари дандононән сипи кардејдәш бомы! Ыштә сини и кәрә бијә бә јод, чәјоән јодо бемәкә, чан килош! Гон быби, Амјәзо! Мәхлоғи мәсырвон бәмә!

-Зә, мәсәме, чандә кәсон ијо-әјо һежо бә пыт-пытин ки, охо кије ым “Амјәзо”, номыш чиче, чичонәје ки, и кәсышән пәјдо кардә боштә, ко-сәнәтышон һежо чыми-чәј ғыјбәти кардеје. Мылхәс, ыштә номи бывоты, быдә әмәнән бызнәмон, бәки сәғби бывотәмон, бәкијән ғыјз быкәмон?

-Ружбәруж бә пешо шејдәш лап бәнә Мығони кырә! Зә, анә ро ғәты кардә омәш, һич ныбо, бәштә әзјәти һәјфы бо! Сыханы һесте, сыхан быкә! Ым чы гәпе? Чандә вахтонин ды амјәзо дарды-дыл кардејдәмон дејәнды, шык бә Хыдо, чәмә һандәкәсонән чок зынејдән, кије ым Амјәзо, кије чәј Амјәзо. Азән иминә кәрә није мәсејдәм ым гәпон. Мәсәлә бымәдәј ки, жәго норози быәкәсон дыләдә чандә кәсон ыштән нывыштәшоне, зангышон кардә бәчымы ыштәни, парсән ым мәсәлә, азән бәвон вотәме ки, ај билон, нә чымы, нәән чымы Амјәзо нијонијә сырыш ни хәлғику. Әмә һежо бәрмалә вотәмоне ыштә сыхан, нијо быәнимон һички кутәдә. Интаси ым гыләј образе, дечәј зывони әмә веј вахти ғејри-сијоси мывзујон һәхәдә нывыштејдәмон ыштә дарды-дылон. Дард бымәдәј ки, бә одәмон аз ым сыханон воте бәпештә, чәвон кали гылон ижән вотејдән-нывыштејдән ијо-әјо ки, комсә одәмон де ҹо-ҹо номон тәһғир кардејдән әмәни. Есә аз чич быкәм бо жәләвони ағыли? Бышум дечәј ағыли рәфтор быкәм деәј? Һа быдә бывоты, нороһат мәби. Ыштә сыхани мәмәдғоли бывот.

-Ыми сәрәсәјм. Хәбә һесте, Бокујәдә президенти ә тожә мышовир ки һестеһа, Кәмал Әбдулла, әј бы ружонәдә сәдо кардәше чәмә толышә һырдәнон гыләјни (мәпарс, әвотним чәј номи, чумчыко хонәхо ғәссәмыш доә бәмы!), рәсми вотәше бәј ки, “әмә розимон дешмә бо ко карде, әмма де иглә шәрти: Ды кәс толыш ки һесте, әвон Озорбојҹони дышменин, бәпе шымә һич пебемонон ныбу дејәвон”. Быми чы сыханы һесте? Чич мәслоһат әкәјш бә һырдәни, гирәм әв овардәбәј бәты?

-Һа, ијо вотәшоне ки, гуш кор бәбе, һаруж гыләј тожә сыхан нымәсо! Ым јолә мәсәләје, Амјәзо! Есә вотејдәш, јәне һәғиғәтән бә јоли мерди дештә гәви вотәше ым сыханон бәшты вотә “толышә һырдәни”? Аз һич хәбән сәјдәним ыштыку чәј номи, чумчыко ном әсос ни ијо. Әнҹәх “бә јоли” мерд гәп әжәнни ки де һырдәни! Жыго сәрәсејдәм, мәвужи, әв һежо бәнә бәј гыләј “јолә мерд” быәнине! Әнҹәх демијән ком ни. Ҹәвоб дојдәм бәшты парси:

Шинә Амјәзо! Мәсәлә бымәдәј ки, чәмәһон һич гыләјни бә даст-почә нимон ки, гыләј руж быбәмәмон боштә ыштәни. Тикәј тәмтәроғинән бешо, мәҹбурим жыгоән бывотым: Хәлғи кој ғырбон дој әбыни бә и кәси, ја да кәси! Маштә бәтынән воте бәзнен ки, мәсәлән, әмә розимон фылон кој быкәмон бо толышон, әнҹәх бәпе ты һәни сәломәлејки быбырни дештә Амјәзо. Тынән, аз ки зынејдәм тыни, мәвужи, бәныштеш, кыло бәнош ыштә навәдә, но-пегәт бәкардеш, бә тавзы бәжәнеш ки, чич чоке: хәлғи роәдә бә нав шодоә быә гыләј гәм, јаанки чымы Амјәзо? Гирәм бә ғәрор бош ки, тәклиф һәғиғәтән бә хәлғи хәје, чокә перспектив окардејдә бо толышон, бәвәдә бәвотеш, чок, аз розим! Чумчыко бәчымы ја бә гыләј ҹо толыши  по дој әзыниш хәлғи! Азән бәзнем, мәсәлә чы вырәдәј, бәвәдә обәкыријем бә гыләј кыч, ыштә овәлә сијо бәкардем, бәзнем ки, Амјәзо гин быкомән, хәлғи гыләј ғәзәнҹыш бе! Ја бәвиндеш ки, не, ымән гыләј латәје (тәлә) ки, мәғсәдышән рыхнә еғандеје бә толышон дылә, бо хәлғијән гыләј выли намтә ко кардәкәс ни ә тәклифи бәты кардәкәс, бәвәдә, һәлбәттә, гыләј шинә дымжонән бәдош бә жәләвони, һәни и кәрән нибәныштеш деәј бә сурфә!

Есә аз чыбызным, ә мышовири чичыш бә гиј гәтә бошты бо ә “һырдәни”, чичон кардеј фикәдәј әв бо толышон? Ымони нызне-нызне, чокнә мәслоһат быдәм бәты ја бә ҹо кәси?

-Зә, аз зынејдәбим ки, ты һежо ымони бәвотеш бәмы. Ыштыку гыләј сыхан бекырнијеј бејдәни ки! Охо әмә иминә ја охонә руж ни ки, бы роәдә бә ҹангимон. Чәмә һәрәкоти тарыхыш һесте, Хыдованди, ајәндәшән һесте, чәмә кали тәҹрубәмон һесте. Әве, аз зынем пијејдә ки, ышты чәш чич ов һардејдә чы гәпику?

-Һа, ым ҹо мәсәлә! Чәмә толышонку бә ду, одәмон һестин, “пијо” ныштәкәс гыләј дымжонән быдо бәј, әј һисоб бәкарде боштә гыләј бахтәвәрәти! Ым мәсәлән һесте ки, кали әләвузон вотејдән ки, Бокујәдә кали толышон бә нубә мандән ки, кејнә әвони “сәдо бәкарден”, јәне ки “бә нав дәбәше”. Жәләвононән һестин ки, жыго вотејдән һа, бәболыш бәчәј вотәкәси гиј, ғәјмәнә комсә толышон ијо-әјо бәштә синән жәјдән ки, гуја ымру-маштә Бокујәдә бә толышон “Мәдәни-милли мухтаријәт” бәдон, әвонән бәбен чәј јол! Ҹо гәпонән роснејдән, әмма әвони һәлә огәтејдәм бә пешо. Сыхани рости, чымы нәзәрәдә, ади женә гәпонин! Әмма, демијән бә иҹо, аз чыбызным, бәки чич вотејдән, кијән конҹо виндеј пијејдәше ыштән. Бәболышон бәштә ыштә гиј, дејәвон ком ни. Әв ки манде бәчәмә дәвардә тарыхи тәҹрубә, һәлбәттә, бо веј одәмон соф-ошко мәлуме ки, чич бејдә жәго “вәдон” охој. Ком толыш ки һәлә әвом-әвоми фик кардејдәбу ки, ә һукмәт жычиј бәдо бә толышон, бызын, әв ыштән ношије, ыштәнән зынејдәни ки, чичон чәш кардејдән әј. Де бәболи бо жәләвони! Чумчыко әмә ыштән дештә зуј сәнинимон ыштә хәлғи озоди, һички озод кардеј фикәдә ни әмәни! Ым мыборизәје, озоди ҹанге, хосә Амјәзо! Чы мыборизә һар гылә мәрһәләдә бәј мывофиғ тәләбонымон быәнине чәмә! Мәсәлән, да сор чыми бәнав бәмә лап гыләј телевизијә ја рәдиошонән доәбәј, һәммәј шо әбимон, һәхымонән әби бо шо бе! Есәтнә вахти, дынјо ки чәмә чәши вәдә выло бејдә, чандә довләтон жыго ни бејдән ки, жыбызын, һич вахти быәнин, гирәм чәмә хәлғи пијемон ижән рәдио-телевизијәбу, бәвәдә ым һежо мардәнинә хәлғе! Кијән жәго чијон бо толышә хәлғи есә јолә бахтәвәрәти һисоб кардејдәбу, әвән әвомебу, бәвәдә ижән бахше бәбе чәј гыно. Бәвотеш ки, чич кардеј бәбе, дәмәрәсе! Әмма әвом ныбу, вејәзынебу, бәвәдә әв соф-ошко чәмә хәлғи дышмене! Дышменән ки дышменејәни, чыми чичи һырд быкәм боты? Чәмә Бојли Ҹәббари нывыштәшбејәни, “хариҹи довләтәдән иҹмо, ыштә сәрзәминәдән иҹмо”? Быми чич зијод кардеј бәбе? Бокујәдә бә толышон мәдәни-милли мухтаријәт бәдон вотәјнә, әмә ыштә кыло бә осмон шодәмон? Охо бо дәрәсә одәми чымисә јолә тәһғир әбыни бо толышон!

-Һа, дәрәсәјм, еһтијоҹыш ни бо һырд карде! Әмма ижән пијејдәме огардым бәштә сыхани сыфтә.  Чич бывотым бәчәмә һандәкәсон, кије ым Амјәзо, кије чәј Амјәзо?

-Мадәм ки һәкәм мандејдәш, быши бывот бәвон һәммәј: Амјәзо Фәхрәддин Әбосзодәје, чәј Амјәзоән Каһин Мирзәлизодәје! Есә даст кәшејдәш чымы ҹони?

-Хыдо комәгы быбу!

-Хыдо бәтынән комәг быбу!