КУЛЭ ШЭВОН МЫБОРЭК! НЭВУЗОН МЫБОРЭК, ХОСЭ ТОЛЫШОН!

КУЛӘ ШӘВОН МЫБОРӘК! НӘВУЗОН МЫБОРӘК, ХОСӘ ТОЛЫШОН!

Фәхрәддин Әбосзодә 

Әвәсор омә, хосә әвәсор! Де чәмә бы ғәрибә мәһоләдән чәј әтрә бу певыло бејдә бә һар тәрәф. Чимәнонәдә, боғчонәдә, парконәдә ҹо гыләј һәвосот һесте: одәми һич пијејдәшни бынышты кәдә, һежо пијејдәше, бешу бә со, гәшти быкә бы тожә-тожә һавз быә чимәнонәдә, бешу бә сејри-сәфо.

Әвәсори ҹо ләзәтыш һесте чәмә Толышәдә. Һич гылә мәһоләдә әвәсор жәго ләзәт дојдәни бә одәми. Толышә бандәдимонәдә куләбынонәдә тожә бешә вәнәшә буј де һичи мығојисә кардеј әбыни! Чумчыко ым иглә чә вәнәшә бу ни, чәмә хосә Вәтәни әтрә бује! Бо ғурбәтәдә жијә һар гылә толыши ым дыглә сыхан - ӘВӘСОР ијән ТОЛЫШ синонимин дејәнды. Чумчыко һар ләзәдә ки Толыш бәчәмә јод омејдә (һич јодо бешејдә ки?!), әвәсори бу гынејдә бәчәмә букә, хошһол кардејдә одәми, Толыш ыштән гыләј ҹывонә вәју ғысмәдә, әвәсори выл-вәнәшә ғысмәдә омејдә мандејдә чәмә чәши вәдә! Чәмә шинә Вәтән, шәкә Вәтән! Әве, һар гылә толыши ән веј пијә семон Әвәсоре, Боһоре. Һәмән бәчәј горәнә ки, Толышәдә әвәсор бино бејдә де Кулә шәви, де Нәвузи! 

Чандә соронин һежо бә отыр-отырим ки, умутым һәм Нәвузи, һәлә бәсә чәјсән веј - Кулә шәви һыкмәти. Бәзнем воте ки, Нәвузи һәхәдә чымы зынәјон һәлә ки вәс кардејдән бәмы. Һәлбәттә, һәлә һички әзыни дырыст воте ки, кејнәку бино бејдә чы хосә иди тарых? Чымы сәрәсәј ыме ки, Хыдованди-Аләми инсони офәјә ружику жыго толышон һежо ид кардәшоне Кулә шәв ијән Нәвуз. Чумчыко Хыдо одәми һежо әвәсорәдә офәје әзни. Охо  тожә бә дынјо омә одәм нә товыстони ҹәлҹәлијәдә, нә пози вош-вәшәдә, нәәнки зымыстони шәхтәдә тов варде, жи гәте нәзни. Әнҹәх әвәсорәдә мәјдонәдә бејдән бо тожә бә дынјо дим омә инсони жимониро воҹибә чијон һәммәј. Чәмә мығәддәсә китобонән жыго вотејдән ки, че Хыдо иминә офәјә инсон – ИОӘМӘ, јәне АДӘМ әлејһиссәлом мәһз боғ-боғчәдә, вәјштәдә бә дынјо омә! Ымән нишо дојдә ки, һәмон семон Әвәсор быә! Чәј бәпештән ым ид, јәне Әвәсори, Боһори иди, Нәвузи ше-ше чандә гылә ҹо-ҹо гылон, нахшоныш гәтә, бә Толыши чандә гылә мыборәкә, азизә тарыхи шәхсијәтон, хысусән бә Зәрдуст пејғәмбәри (ә), чәјоән бә Һәзрәт Әли әлејһиссәломи һисоб боәмә һәнијән азиз быә, шин быә!

Ымон һәммәј мәлумин! Демијән жыго, һич шәкым ни ки, вахт, зәмон боме, Хыдованди, чәмә толышә алимон дырыст тәдғығ бәкан Нәвузи тарыхи, чы иди рәғ-ришә, бә мәјдон бебәкан һәлә чәј чандә гылә сырон, меҹузон ијән һыкмәтон ијән һәлә ки боәмә тојки мандә чандә гылә ҹо мәтләбон!

ҺӘШЈӘ: Сыхани рости, чәшрушни нывыштејдәм бәчәмә хәлғи, пијејдәме чәмә ҹәми толышон номо хәшомә быдәм бә омә Кулә шәви, Нәвузи, һәмән тәбрик быкәм чәмә хәлғи дечәмә азизә ИДИ мыносибәти. Әве, сыфтә фикирым карде ки, тәнғыд чок бенибәше ијо. Пешо кылом ној ыштә вәдә, фикым карде ки, мәхлоғ ым чәшрушни мәвужи һәмә ҹо мәтнонсә чок ијән де дығғәти баһанде. Һәмән чанә ки сор дамәни, есә фырсәте бо нывыште, быдә оныгәтым бо Нујә сори. Бә ғәрор омәјм ки, ды-се кәлимә бынывыштым.

Мәсәлә бымәдәј ки, бы ружонәдә гушым дој бәчәмә хәлғи јолә шаирә ијән сәростә сыхансојбә, алимә зоон гыләјни – һежо чәј ыштәникујән әвәсори әтрә бу омә рушинә мерд  Бәхтијор Рушини Кулә шәви, Нәвузи һәхәдә вотә сыханон. Чокнә бәвотен, Хыдош комәг быбу, һар ружышән әвәсор быбу, Нәвуз быбу чәмә Бәхтијарә билә! 

Чымы хосә билә Бәхтијар! Алимәти, һежо бәнә шаирәти, һәм јолә сәнәте, һәмән јолә мәсулијәте! Алим һәмән шаир воте әзыни һар ҹо кәси вотә сыханон, чумчыко чәј шәлә гоне чәмәһон һар гыләјни шәләсән! Ыштән чок зынејдәш ки, чымы бәшты ыштәни, бәшты хыјзони, бәшты ханым-хатунә кинон быә һурмәти бә һич кәвыж жәј әбыни! Әве, пијәјым ыме ки, чымы есә ијо нывыштә сыханон бәштә танә, тоһмәт јаанки тәнғыди ғәзинә ғәбул мәкә! Гирәм, Хыдо ныкардә, бы азизә ружонәдә чымы ијо нывыштә сыханон кон гыләјни лап выли намтә бәшты хото быгыно, бәвәдә гынокорим Хәлләғи-Аләми һузурәдә, әжом һесте ыштыку, быбахш мыни! Әмма чич быкәм ки, ышты әјо вотә кали сыханон, мылоһизон һич хош номәјн бәмы, чумчыко, чымы зынәјку, һәғиғәт ни бәвонәдә. Һәрчәнд ки, ты ыштә сыхани сыфтәдә бә гиј гәтејдәш ки, чы кој, јәне Нәвузи мывзу сәнәтко ниш, тәдғығотоны бардәни бы мывзујәдә, “әнҹәх ыштә субјектив мылоһизон воте бәзнеш”. Тикәјән чок! Һич чымы нывыштәјонән “Ғырони ајә” нин! Әве чымы ијо нывыштәјонән дылисыхт ғәбул быкә чымы субјектив мылоһизон ғәзинә. Које-шајәт, рози ныбош дечымы фикирон, бәвәдә азән дылисыхт һозым идомә быдәм бәчәмә дыкәси мыколимә!

Сыфтә-сыфтә чичым воте пијејдә? Быдә һички жыго нызны ки, чымы пијәј ыме ки, Кулә шәви ја Нәвузи бекәм әнҹәх бә толышон ном! Азән чок зынејдәм ки, ым ид ҹәми Ирони хәлғон иде, әвонән һәммәј азизин бомы! Интаси һар гыләј мерд ја мојнә ыштә хәлғи номо нывыштејдә, ыштә хәлғи һәхәдә нывыштејдә, ыштә хәлғи гәрдәни кәшејдә, әј тәмсил кардејдә. Чәмә хәлғ бы номердә тарыхи дә-дуконәдә де анә әзоб-әзјәти, зылләти димбәдим мандә ки, чәвон һич сә-бын ни! Де са сорон чы хәлғи номи гәтәкәс быәни! Ғәләм чики дастәдә быәбу, һар чијән нывыштә быә бәчәј ном. Есә әмә ки тожә-тожә рост кардејдәмон ыштә сәј, одјәсејдәмон бәчәмә тарыхи ијән ымружнә ружи, пәшимон бејдәмон, гыләј сыхан бынывыштәмон ја бывотәмон ыштә хәлғи һәхәдә, вај нәнә, һәлә дышменон бымандын бә и кәно, чандә кәс чәмә толышә быјон ијән һовон гылә ғәзән бејдән, пеш бејдән бәчәмә сә, пијејдәшоне пош быкән әмәни! Бы азизә ружәдә дејәвонән којым ни, “Хыдо рәһм быкә бәчәмә ҹәми хәлғи, бә һар гылә толышә мерди ијән мојнә!” вотејдәм!

Чымы Билә! Ты вотејдәш ки, “Нәвуз” фарси сыхане, “Новрузе”, толышонән “чы сыхани кәш-порышон тикәј арыштә, әвышон кардә “Нәвуз”.

Ты пијејдә, лап пепо быби, пијодә беши бој бә Москва, те дытирә тифанги быманд чымы сәјку, ижән вотәниним ыштә сыхани: Сәһве ым фикир, чымы хосә Быјә! Хәбә быстән, бочи?

Әввәлән, фарси зывонәдә ки вотејдән “Новруз”, јәне “Нујә руж”, ым ыштән һежо сәһве - һәм фарси зывони грәматикә нәзәро, һәмән чы сыхани мәно нәзәро. Чымы зынәјку, тынән чок зынејдәш ки, фарси зывонәдә “изафәт” һесте, јәне сыханәибыәјонәдә тәјин быә објект сыфтә омејдә, чәј бәпештә омејдә тәјин кардә әломәт. Мәс.: әмә вотејдәмон “сијо кыло”, чәмә фарсә быјон вотејдән “колаһе сијаһ”. Әве, гирәм ым быәбәј фарси сыхан, бәвәдә жыго быәнинбе: “Рузе-ноу”.

Дыминәниш ыме ки, “нујә руж” сыхани иглә бә Нәвузи ади кардеј ыштән бынычып сәһве! Чумчыко Хыдо бәмә доә һар гылә руж, һар гылә һафтә, һар гылә манг, һар гылә сор “нује”. Бә “Нәвузи” “Новруз” вотеәдә, жыго бешејдә ки, сорәдә быә ружон һәммәј дыләдә иглә ым руж “нује”? Жыго әбынихо! Һар ружымон нује, әве һаруж маштә-маштә бә ијәнды пегынеәдә, вотејдәмон: “Ружы де хәј (бо)! Жәгоән вотејдәмон че һафтон, мангон ијән сорон һәхәдә.

Әве, навкоән чандә кәрә нывыштәме, мәҹбурим сәнибәтон бынывыштым: “Нәвуз”әдә быә “вуз” толыши зывонәдә “хәбә” мәно дојдә, јәне “НУЈӘ ХӘБӘ” (бә јод бијә сыхан “әләвуз”и – хәбәрчин, хәбә новнијәкәс). Ым ҹо мәсәлә! Јәне Әвәсори оме ыштән нујә хәбәје. Чыми сәпејән бомон Адәм пејғәмбәри (ә), јәне иминә инсони бы ружәдә хәлғ бе, бәвәдә гырд ошко бејдә чы сыхани мәно!

Деми һичән вотем пијејдәни ки, фарсон јаанки ҹо хәлғон есә һәни бы иди “Новруз” нывотын. Ыштән бәзнен, Хыдо хәј быдә бәвон! Әмма бочи бәпе әмә ыштә жыго гыләј речинә, шинә сыханику имтино быкәмон?

Ышты вотә дыминә мылоһизә: “Кулә шәви ки отәши сәпе оваштејдәмон, чыми мәно ыме ки, ым ид ОТӘШИ ТӘНТӘНӘЈЕ”.

Бәты рости бывотым ки, ијомән огәте, һәни гушым ныдој бәшты вотә сыханон. Чумчыко де ым сыханијән чәмә бә јоли Кулә шәвы, Нәвузы, быбахш ижән мыни, беғурбы карде огәте, чымы Билә! Чәмә хәлғән барде, ангылы карде  бә отәшпәрәстон, бә бытпәрәстон! Ыштә јодәдә чок-чоки огәт, чымы азизә Билә: 1) Росте, чәмә хәлғи дыләдән отәшпәрәстон быән, әмма толышон мытләғ әксәријәт лап сыфтәку Хыдобызын быә, иглә Хыдошон зынә! 2) Кулә шәви толышон, ироныжон ид кардеәдә, һәлә дынјо димәдә отәшпәрәстәти номәдә гыләј чиј быәни! Чы иди тарых веј-вј ғәдиме! Әве бә Кулә шәви “отәши тәнтәнә” вотеј, лап нам бывотом, гыноје. Тикәј жијо Кулә шәви һәхәдә нывыштеәдә, Хыдованди, рушнә сәбәғандем бәшты бы мылоһизә... 

Есә бој, Кулә шәви һәхәдә воте әзыним ым сыханон. Чумчыко Кулә шәв жыго гыләј меҹузәје ки, бы чандә сорон дыләдә нә аз ыштән, нәәнки чәмә ҹо толышон һәлән окарде зынәмонни чәј вејнә сырон! Һежо ән јолә мыәммо бымәдәј ки, чымы зынәјку, ҹәми Ирони хәлғон дыләдә иглә толышонин ки, тосә есә огәтәшоне чы шәви ијән ружи ном. Һәм Ирони хәлғон, һәмән есә ым иди ғејд кардә ҹо мысылмонә ја ғејри-мысылмонә хәлғон вејни бы шәви/ружи вотејдән “Сори охонә чошанбә”. Һежо әмәнән Кулә шәви отәши сәпе ваштеәдә, “Кули-кули, чошанбәли, дарды-бәлон бә канә сорон!” вотејдәмон, шојво кардејдәмон. Әмма демијән бә иҹо, иглә толышонин ки, Кулә шәв/руж вотејдән бы иди. Бочи? Чиче чы сыхани – “КУЛ”и мәно? Охо чәмә зывонәдә чы сыхани ҹо-ҹо синонимон (кул, кулиштығ, кулкымот, кулә хәпо, кулә шалмон, кулә быз, кулә зандәго, әғыли бә кул гәтеј, нуни бә кулә ше и.ҹ.) һич гыләјни мывофиғ омејдәни бәј, ошко кардејдәни боәмә “Кулә шәви” мәно.

Хәјли вахтбе һежо бә фикир-хыјолбим, ҹо-ҹо хәлғон зывононәдә, адәт-әнәнонәдә бә отыр-отырбим ки, бәлкәм дечәвон комәги пәјдо быкәм чы сыхани әсыл мәно. Нәзәрым омәј манде урусон әвәсорәвәдә патә идә нун “КУЛИЧ”и (чәмә толышә КЫЛЧӘ ғәзинә бејдә) сәпе. Охо чыконҹоје бы сыханәдә быә пуршә “КУЛ”? Хәјли нәвәјм, һандыме. Мәлум бе ки, ијо быә “Кул” банде бә “КЛИКАТЬ” сыхани, чәјән мәно ыме толыши зывонәдә: “СӘДО КАРДЕЈ”, “ВАНГ КАРДЕЈ”, “ҺЕЛЕ КАРДЕЈ”. Уруси фолклоршыносон нывыштејдән ки, әвәсорәвәдә (бәвонку КУЛӘ ШӘВ ни) “ӘВӘСОРИ СӘДО КАРДЕЈДӘН”.  

Есә имон азизе, дырыст воте әзыним ки, Кулә шәви де урусон әвәсорә иди мығојисә кардеј чанә росте. Чыми сәпе ымијән вотәниним ки, “КУЛ” сыхани де “СӘДО КАРДЕЈ” әлоғә конҹоје, чанәје, ымән бомы мыәммоје. Һәғиғәт ыме ки, “КУЛ” сыхани пәјдо кардејро һачәр ымружнә ружәдә иглә бы сыханәдәј. Чәмә вәзифә, ғарз ыме ки, дастбәдаст быдәмон, баһандәмон, умутәмон (бәлкәм ҹо Ирони зывононәдә бы сыхани мандә сыханон һестин; жәгобу, быдә чәмә зывонзынә билон бынывыштын ыштә нәзәрон), ошко быкәмон ки, чокнә быә ки, Ирони ҹо хәлғонку мандәни ым сыхан, әмма омә бә мәјдон бешә уруси зывонәдә? Бәмы жыго омејдә, ым дыглә сыхан - “Кулич” ијән “Кылчә” – мыәјјән мәноәдә бә ијәнды мандејдән. Интаси дырыстә тәдғығот тәләб кардејдә ым мәсәлән. Ијо гыләјән чиј бәбе вотеј ки, чәмә билә Игбали вотәјнә, бәзне бе ки, “кликать» сыхани ришә омејдә бешејдә бәчәмә “һеле”, “һеле кардеј” сыхани. Бо ымружнә ружи, Хыдо комәг быбу бә Игбали, бәмә мәлум ни чы сыхани ҹо изоһот.

Ым мәсәлә камәдә-вејәдә жыго ошко карде бәпештә, бо ымружнә ружи тәсдығ карде бәзнем ки, Кулә шәви мәно һежо ыме ки, әмә бы шәвәдә Нәвузи сәдо кардејдәмон, чәј, јәне Нәвузи оме хәбә интизорәдә бејдәмон!

Мадәм ки, жыгоје, ижән пијејдәме огардым Бәхтијарә билә вотә “отәши” мәсәлә сәпе. Бочи әмә отәши сәпе оваштејдәмон, чыми бә Нәвузи оме чы дәхылыш һесте?

Мәсәлә бымәдәј ки, әмә, рәсмијән ныбо, һәғиғәтән сори чоглә охонә чошанбә шәви ид кардејдәмон (јәғын вахтәдә кардәмоне): ови чошанбә, отәши чошанбә, зәмини чошанбә ијән вој чошанбә. Бочи?

Чумчыко һар гылә толыш һәлә Нәвуз номә, пок кардејдә ыштәни. Һәмән ыштәни чиче, ыштә кә-бәј, со-бәј һәммәј рытејдә, андујејдә, кәј ешандејдә, пардәкуш гәтә тосә тани оләтон һәммәј шыштејдә, пок кардејдә.  

Һәм инсони ыштәни, һәм чәј һардә рузијон, һәмән чәј око доә овдымони ән чок пок кардә ҹонәвон чоглән: ов, зәмин, отәш ијән во. Жыго зынејдәм, чымон һәғиғәтән жыго хассәдә бе еһтијоҹыш ни бә зијодә изоһоти. Иглә ыми бывотым ки, һәлә бә Нәвузи пишвоз бенышә, әмә де ын чоглә ҹонәвон һар гыләјни комәги пок кардејдәмон ыштәни. Кулә шәви ки оваштејдәмон отәши сәпе, чыми мәноән һежо һәмон покәтије: отәшәдә сутејдәмон ыштә һәмә дардон, озо-бәлон, нохәшијон, пок-поки шанго ныштејдәмон бә сурфә, һардејдәмон Хыдо бәмә доә һәлолә рузијон; Кулә ружи чәсәј һони сәринә ови пешандејдәмон бә ијәнды, бә корпә әғылон, “оҹон вардејдәмон” әвони һәмән ыштәни, чәјоән ыштә сәј ови екардејдәмон, незијәдә ру һестебу, оваштејдәмон руј сәпе, бејдәмон “мовардә пок” – лап бәнә “вәјшти кижә”! Чәјоән бә и гәв һеле кардејдәмон Әвәсори: Боһор омәј, Боһор омәј, хәш омәј! Бы мәноәдә, “Кулә шәв” – “Нәвузи оме хәбә чәш кардә шәве, Нәвузи һеле кардә шәве”. Мәхлоғ һәммәј “гушонсә” мандејдә (вәјујон “гуш доә шәвән” быми ишорәје), чәшон интизорәдә бејдән, гушон бә ванг бејдән, дылон ғыппә жәјдән ки, ымеһа, Нәвуз омејдә!

Нәвузи ән јолә һыкмәт һежо бымәдәј. Чәј боәмә анә азиз, шин бе сәбәбән һежо бымәдәј. Чумчыко һар Кулә шәви/ружи әмә пок бејдәмон, “оҹон омејдәмон”, “ҹо, тожә одәм” бејдәмон, жыгоән ғәдәм нојдәмон бә Нујә сори! Чок-чоки фик быдомон, бәвиндемон ки, тарыхәдә чандә гылә ҹаһангирон, подшон, фатеһон, әрәби хәлифон дастпочә быән ки, Кулә шәви ијән Нәвузи ләғв быкән, ғәдәғән быкән, ҹурбәҹурә номонышон ноә бәвон, иддоәдә быән ки, һичмәсә әвон јадин бә Ислами, мысылмонәти. Мәғсәдән ым быә ки, чәвон меһиббәти де тәһәри бекән чәмә толышон дыло. Чумчыко әвонән жыго фикирәдә быән ки, хысусән Кулә шәв гуја отәшпәрәстәти әломәте, “отәши тәнтәнәје”. Есән кали дәмәрәсә, бесәводә, беимонә, тарыхику бехәбә мәлон “оләјз” вотејдән, ләнәт һандејдән бә Кулә шәви, де һәзо фәнди һәрәкәт кардејдән ки, әј еғандын че толышон, ироныжон чәшо! Мәвужи әвон Ислами мыборәкә Пејғәмбәрисә (сәәс) јолә мысылмон беј иддоәдән! Ә Пејғәмбәр (сәәс) ки, Дештә мыборәкә гәви вотәшбе ки, “Һа ружон Нәвуз быбу”!

Чандә сасорон дырози ым мымкун быәни, есән мымкун быә чиј ни, вәомәдән, Хыдованди, мымкун әбыни! Чумчыко Кулә шәви, Нәвузи чәмә дасто сәј, чәмә толышәти дасто сәј вотеје! Әмә нә Кулә шәви ијән Нәвузи, нәәнки ыштә толышәти дасто дој, бә һичи дәгиш кардеј фикәдә нимон! Һәлә чәмә нығылә тарых быманды бә и кәно, әнҹәх де кәдусон тәғвими һисоб быкомон, бәвәдә толышон 3752 соре ки Кулә шәви ид кардејдән де Нәвузи бә иҹо. Есә ки сәј бәзне чәмә дасто ымони, јаанки әвони есындыније бәзне ијәндыку? Һички!

ҺӘШЈӘ. Чымы Билә Бәхтијар! Чок-чоки фик быдомон, ијо гыләј мәсәлән ошко бејдә: Мәсәлә бымәдәј ки, Кулә шәви ән воҹибә елементон гыләјни ОТӘШ ни, ОВе! Чыми һыкмәт бымәдәј ки, ОВ че һәмә ҹонинә мәхлоғон  мывҹудәти ҹоне, мојәје. Әмә ыштәни де ВОЈ, ЗӘМИНИ (ХОКИ) ијән ОТӘШИ пок карде бәпештә, лап охојәдә чәвон һәммәјкујән пок бејдәмон де ОВИ комәги! Ов тәмиз кардејдә әмәни че вој вардә гардику, хокику ијән отәши һис-посику. Әве Кулә ружи чәсәј һәмә толышон дастпочә бејдән ки, де “тожә ови” ыштә сәј ови екән, һәмән камиши ов пешомын. Чәмә дәдә-бобон Кулә ружи рәбәдә әшин бә банд, әјо быә кафтекәшә һонијон ови пејәшомин. Фик быдә бә ови һыкмәти: һәлә Нәвуз номә, Нујә сор данымә, ОВ ыштән “пок бејдә”, “тожә бејдә”! Ым “тожә быә” овән оҹон вардејдә ҹәми тәбиәти ијән мәхлоғоти, “тожә ҹон” дојдә бәвон һәммәј. Әве, чымы Билә, Кулә шәв “отәши тәнтәнә” ни, “ОВИ ТӘНТӘНӘЈЕ”!

Гыләјән мәсәлә һәхәдә бывотым: Бәлкәмән һежо бычыми горәнәје ки, толышон ғәссәм һардејдән “Бә Һәши ку дијәкәм!”, “Бы кијә чәш!”, әмма сыхан рәсеәдә бә ови, “Бы ови пок!”,  вотејдән, јәне чәвон һәммәјсә веј пок зынејдән ови.

Әве, фырсәте вотәјнә, аз пијејдәме чәшрушни  быдәм бәчәмә ҹәми толышә хәлғи, бә ым ружи ид кардә һәмә хәлғон, “Кулә шәвон, Нәвузон мыборәк быбу!” бывотым бәвон һәммәј! Ғәдәмоныш мыборәк быбу омә Кулә шәви, Нәвузи! Хәлләғи-Аләм дештә ғудрәти бы омә Нујә сорәдә ро окә бочәмә хәлғи, перохны әмәни зылмику, зылләтику, озод быкә Толышыстони, бәштә даст быстәнәмон ыштә Вәтәни ихтијори! Бәвәдә ҹәми толышон, конҹо быжијонән, жимон быконән, һич ныбу Куләвәдә, Нәвузәвәдә кәшбәкәш быдән дештә хыјзони, дештә корпә әғылон, дештә ов-авлоди, һәммәјәво бә ид бон бә Толыш, озод-озоди ид быкән боштә! Куләгардыш быкән, Идәгардыш быкән, кышти бывғандын, ғонғә/вәшәпос бывғандын, оваштын һафт гылә отәши сәпе, бысутын ыштә һәмә дарды-бәлон бы отәшәдә, пок быкән ыштәни! Хыдо бы сорәдә бәрәкәт нозил быкә бәчәмә сурфон! Хыдо һифз быкә чәмә хәлғи шәри-шәјтонику, һышкә быһтонику, мәкри-зәнәнику, номерди мијонгәзәтику, дусти бебәфоәтику, авлоди нункујәтику, һамсијә бәдсулукәтику! Хыдо ованд быдә бәшмә һәммәј! Хыдо фырсәт быдә бәчәмә хәлғи! Бахтәвәр, һәрәбахт быбән! Һар ружон Нәвуз быбу! Дијәнон бысыры, рузијон бол, кефон кок быбу, зывонон шин, ҹонон хәш, имонон камил быбу, јодо бешун һәмә бәдәтијон, дышменәтијон, дуст быбун, быјә/һовә быбун дејәнды ҹәми толышон! Дыләдә бә Хыдо меһиббәт, зывонәнә бә Хыдо дывонон һич кам ныбу! Һежо шојә хәбон бон бәшмә гуши, һежо шојәһардон быбу, бә шојво харҹ быкән ыштә ғәзәнҹи! Хәш омә шымә ын Кулә шәв, ын Нујә сор!

Охојәдә дыглә мәсәлә: 1) Дәвардә сори бә Хыдо рәһмәт шән чәмә чандә кәс незә одәмон. Бы азизә ружәдә һәммәјәво рәһмәт бывотәмон бәчәмә ҹәми бымијон! 2) Чанә толышон ки, зиндонәдән, Хыдо окә чәвон бәј, әвонән бон Хыдованди, дештә хәлғи, ов-авлоди, балон иврәдә Ид быкән омә Нәвузи! Амин, ја Рәббиләләмин!