АЛИ НАСИРИ ЧЭШЭАРСОН

Фәхрәддин Әбосзодә

ӘЛИ НАСИРИ ЧӘШӘАРСОН

            Августә манги 23 - толыши хәлғи геносиди руже !

            Ымруж августә манги 23-је – Толыши-Мығони Республикә бә кәзәл омә руже ымруж! Чәмә мәғлубијәти руже ымруж! Чәмә хәлғи вист сор дәвом кардә ғырәнәми руже августи 23!

            ...Ымруж “Шыкәстә” сәпе кокыш гәтә чымы дыли. Маштәнәку ныштәм кәдә, гылә-гылә һа окардејдәм ҹурбәҹурә интернет-сајтон, һандејдәм рангбәрангә материалон, таныш бејдәм де дынјо шемони, әнҹәх дештә һәмә выҹуди фамејдәм ки, дылым вырәдә ни, ағли-һушым сәдә ни. Һа һәрәкәт кардејдәм ки, де тәһәри овужным ыштәни, бытожным ыштә дыло, ыштә мазго ым “Шыкәстә”, гырдә быкәм ыштә фики бә иврә, мышғол быбум де гыләј ҹо кој, бынывыштым гыләј мәғалә, тәһлил быкәм гыләј сијоси просеси, чы иллоф кардејдәмбу, хәјыш ни. Һарчи баһандомән, һар чичи фики быкомән, дылом жыбызын гыләј јолә сығ елашкијә, мазгым бә кылид гынијә, һич ҹурә окарде зынејдәним әј. Чандә кәрә әштејдәм, гардыш кардејдәм кәј дыләдә, шејдәм-омејдәм, һа но-пегәт кардејдәм, пијејдәме ыштәни бынәм ҹо кәси вырәдә, лап ҹо одәм быбум ки, бәлкәм перәхым чы фикирон дасто, асудә нәфәс быстәным. Мымкун ни! Нә ҹо одәм бе, нә ыштәни ҹо кәси вырәдә ној, нә ҹо чиј фики карде, нә ҹо тәһлил карде, нә ныште, нә әште, нә нәве, нә олхарте, - мылхәс, һичи мымкун ни! Чумчыко ымружнә руж чәмә хәлғи тарыхәдә гыләј јолә матәми руже ки, һич ғыввә мыни мәҹбур карде әзыни ки, ыштәни “бә вырә нынәм”, јодо бекәм ын матәми! 20 сор чыми бәнав быә ғәзијон һәммәј бәнә кино ленти омејдән гылә-гылә дәвардејдән чымы чәши вәо, чандә гылә шәһидә ғырјәтмандә зоон и чәшәдә сырә, бә чәшәдә арс омејдән пемандејдән чымы чәши вәдә, чәшәарсон огәте зынејдәним, бәмејдәм. Имкон дојдәнин бынывыштым. Окыријејдәм бә кәно. Дыләныккә карде-карде бәмејдәм.

            Компутерәдә “Шыкәстә” һандејдән, чәмә хәлғи ҒӘМИ һандејдән, чәј матәми һандејдән, ҹәми дынјо матәмәдәј, жыбызын, аләм һәммәј гырдә быә бә иврә, матәм гәтејдә, јас гәтејдә бо Толыши шәһидон, 23 августи шәһидон!

 

            ... Мирфәјази нывыштәшбе бәмы ки, гырдә быәбимон, Әли Насирән әјобе. 1993-нә сорику гәпымон жәј, Толыши республикә фаҹиәјнә еғволику гәпымон жәј, бә јод омәјн Толыши чандә гылә јолә мердон, бәчәмә хәлғи сә омә чандә гылә жәго фаҹион. Бәмәј Әли Насир, зо-зо бәмәј: - “Зә, ым чы сыре, тосә есә сәрәсе зынејдәним? Жәго гыләј фырсәт егынијәбе бәчәмә даст, чокнә бе ки, бә фотымон дој ә фырсәт? Ижән јәне бәбе жәго гыләј фырсәт?” Һа вотыше, бәмәј...

            “Шыкәстә” һандејдә хонәхо. Чымы чәшәарсон умуж бејдән бә Әли Насири чәшәарсон. Чумчыко ымруж чәмә матәме!

            Сыхан доәмбе бә чандә кәси ки, ымружнә ружи бәнывыштем Толыши довләти мәғлубијәти һәмә сәбәбон. Есә виндејдәм ки, чымы һынә ни! Есә виндејдәм ки, бы чәшәарсон дыләдә тәһлил карде вахт ни. Зоәм бәпије ки, есә “сәбәбон” һәхәдә фик быкә! Есә “сәбәб” нәве вахт ни. Чумчыко ымруж ШӘҺИДОН руже! Ымруж “сәбәб” нәвәкәс хәјонәт бәка бәчәвон мығәддәсә руфи! Ымруж боән һәммәјәво быбәмәмон, јас быәтәмон, Ғырон быдәмон һанде, мәрсијә бывотәмон, розә бывотәмон, синә быжәнәмон! Ымруж Толышыстон гыләј Кәрбәлоје! Ымруж һар гылә толыш јас гәтәнине бо Имом Һусејни (ә) ијән бочәј шәһидон! Ымруж һар гылә толышә Моә Ханым Зејнәбе – бо Толыши шәһидон нолә кәшә, јас огәтә Ханым Зејнәб! Ымруж чәмә бәмә руже!

 

            Бы вырәдә гыләјән мәсәлә омәј бәчымы јод: Вотејдәм ки, “ымруж чәмә бәмә руже”, быдә кали кәсон жыго фик ныкән ки, аз толышон сәдо кардејдәм бә матәм, тәклиф кардејдәм бәвон ки, ыштә ружи дәвонын де бәме! Не! Хыдо ныкә, чәмә хәлғ бә бәмә руж быманды, дастбыријә быманды! Чымы сәдо кардә бәмә ҹо бәмәје! Ым һәмон бәмеје ки, һар гылә мерди умри дырози веј кам ғысмәт бејдә бәј! Ым бәме – пок бе бәмеје, физики, әғли, мәнәви, руфи покәти бәмеје! Әнҹәх де жыго бәме пок быә толышон и бе бәзнен Толышыстони озоди роәдә! Хәлғи озоди мыборизә – мығәддәсә мыборизәје! Чок-чоки фик быдомон, ым гыләј мығәддәсә ҹиһоде! Пок ныбыә инсон ҹиһод әзыни карде! Әве, аз ҹәми толышон бә покәти дәвәт кардејдәм ки, Хәлләғи-Аләм быдә бәрәкәт нозил быкә бәчәмә бардә мыборизә, һәмә роон ож Быкә боәмә!

 

            Ғурбинә толышон! Ымружнә ружи һәммәјәво быбәмән ки, Хыдо быдә сыре ғысмәт быкә бәчәмә хәлғи. Быбәмән, бәнә мерди быбәмән, дылисыхт быбәмән. Жәго быбәмән ки, шымә чәшәарсон ру быбун, овәјз быбун, әбәди быбән чәмә хәлғи дарды-ғәмон! Быбәмән, жыго быбәмән ки, һәм шымә выҹуд пок быбу, һәмән шымә руф! Жәго быбәмән ки, јодо бекән ыштәни, пәшјә быбән! Жыго быбәмән ки, јодо бекән бә ијәнды быә нифрәти, јодо бекән һар ҹурә вот-вожи, ғыјбәти, пије-ныпије, ыштә шәхси амбисијон, ыштә јол бе иддо! Јодо бекән чы номердә дынјо һәмә ноз-немәти, һәммәј быбән Толыши сәрбоз, бышән чәј роәдә бә ҹанг, фик мәдән кије әфсәр, кије әсғәр, ҹанг быкән, озоди ҹанги быкән. Жәго гыләј ҹанг быкән ки, һәни и кәрән мәғлубијәти доғ ныгыны бә Толыши дыли, шәһидәти доғ ныгыны бәчәмә Моон дыли, жыго гыләј ҹанг быкән ки, икәрәмәдә озод быкән чәмә хәлғи, чәмә Вәтәни!

            Ымруж чәмә бәмә руже! Ымруж толышә хәлғи геносиди, ғырәнәми руже, нәсыми руже! Ымруж чәмә чандә гылә ғырјәтмандә зоон шәһид быә руже! Ымруж Толыши матәми руже! Матәм быгәтән ымруж бо Толыши! Чанә мымкуне быбәмән ымруж, жыго быбәмән ки, һәни и кәрән бәме ғысмәт ныбу бәчәмә хәлғи! Һар гылә толыш ымружнә ружи һич ныбо и тылә чәшәарс ру кардәнине ки, Толыш озод быбу! 

            Ышты сә сәғ быбу Толыш! Ышты сә сәғ быбу, Вәтән! Хыдо рәһмәт быкә ышты шәһидә балон! Хыдо рушт быдә бәшты јолә мердон, ғырјәтмандә зоон ијән кинон ки, әвон, иншалла, озод быкән чәмә Хәлғи, чәмә Вәтәни! Хыдо и кәрән матәм ғысмәт ныкә бәчәмә хәлғи! Быдә ымружнә ружи чәмә ру быә чәшәарсон, Әли Насири мығәддәсә чәшәарсон ымружнә ружәдә пегардын бә гыләј јолә Вазә ру, чәј овәјз бышышты быбә һар ҹурә дышмени, номерди чәмә мәһоло, озод быкә Толыши! И быбәмон ымруж, мышт быбәмон ымруж! Бәмејән, сырејән бо мерди омә бы дынјоәдә! Әнҹәх мерд бәј бәвотем ки, һар бәмә ружи маштәнәј сырә бәва боштә хәлғи! Әве, чанә имконон һесте, быбәмән ымруж, быбәмән ки, маштәнә ружи бысыры, чәккә быжәны бысыры ҹәми Толыш, чәмә хосә Хәлғ!

            Ымруж августә манги 23-је – Толыши-Мығони Республикә бә кәзәл омә руже ымруж! Сыфтәдә вотыме ки, чәмә мәғлубијәти руже ымруж! Чәмә хәлғи вист сор дәвом кардә ғырәнәми руже августи 23!

            Интаси быдә һички, - нә чәмә ыштә толышон, нә чәмә дустон, нәәнки толыши дышменон, - фик ныкән ки, әмә әбәди мәғлуб бимон августи 23-дә! Не! Әмә мывәғғәти мәғлуб бимон һәмон ружи! Чы мәғлубијәти мывәғғәти бе һәмән чәво винде бәбе ки, әмә бәвәдә бә пешо окыријәјмон, әмма наршијәјмон! Әмә ижән рост бимон, ижән гырдә бимон бә иврә, - ијо гыләј дастә, әјо гыләј дастә, ростымон карде ыштә сә, едјәсәјмон бә дынјо, тәһлил ијән мызокирә кардымоне ыштә сәһвон, “Аллаһ, Мәһәммәд, ја Әли!” вотымоне, ижән сәвор бимон бә аспон! 20 сор дәвардә чә ружику. Ымруж де мәсулијәти бәјон карде зынејдәмон бә һәмә дынјо ки, иншалла тарыхәдә бәманден чәмә бәмә ружон, мәғлуб быә ружон! Чәмә әсыл ғәләбә һәлә бә наве! Кам мандә, лап кам мандә бә ружи ки, бәвәдә Толышыстон гырд озод бәбе! Иншалла озод бәбе! Һәмон ружи Ланкони мијонәдә Әли Насир иншалла ижән бәбәме, әмә һәммәј деәј бә иҹо бәбәмемон, әмма бәвәдә әмә шојвоку бәбәмемон иншалла! Хыдо бә һар гылә толыши ғысмәт быкә һәмон ружи!

Амин!