FЫРОНИ ТЭФСИР

ҒЫРОНИ ТӘФСИР

Ајәтулла Mоһсен Гәраәти 

ИМИНӘ ҸУЗ

Сурә “Һәмд”и  симо

Сыфтәш ијој :      1_ ҒЫРОНИ ТӘФСИР_ИМИНӘ ҸУЗ_l

                         2_ ҒЫРОНИ ТӘФСИР_ИМИНӘ ҸУЗ_2

2. ﴿اَلْـحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمينَ﴾

“Һәмд мәхсусе бә аләмон рәбб Аллаһи” (1:2)

◘Че гыләј чиј һәм сојб, һәмән тәрбијәкор быә һестемони ном “Рәббе”. Һестемонә аләми һәғиғијә сојб есә бој Аллаһе. Әј офәјәше ын аләм ијән ыштә де ын аләми ангылә тәдбирон дәвом кардејәдәј. Бызын, һәмә һестемони аләм тәкомули роәдәј. Әв һидојәт, сәбәро кардә бејдә бә Аллаһи мыәјјән кардә ро.

◘Сывој сурә “Һәмди” һәнијән чо гылә сурә (“Ән’ом”, “Кәһф”, “Сәбо”, “Фатир”) бино бејдән де ҹумлә “әлһәмдулилла”. Әмма иглә сурә “Һәмд”әдә пеш кәлимә “әлһәмдулилла” око доә быә ифодә “рәббил аләмин”.

◘“Һәмд” вотеәдә, нәзәрәдә гәтә бејдә мәдһ ијән шукур. Одәм ситојиш кардејдә камиләти ијән речинәти вәдә, ыштә тәшәккори бәјон кардејдә бә ҹо кәсон хыдмәти ијән еһсани горәнә. Аллаһ-Тәала дештә кәмоли ијән ҹәмоли, еһсани ијән немәтон һәнијән веј лојиғе бә ситојиши ијән шукри.

◘“Әлһәмдулилла” бә Аллаһи ән барзә тәшәккори формәје. Ыштә дыли пијә вырәдә, дыли пијә зывонәдә, дыли пијә шикләдә бә камиләти ијән речинәти ситојиш кардә инсон, һәғиғәтәдә ситојиш кардејдә бә һәмон камиләти ијән речинәти сәвони. Һәлбәттә, де Аллаһи әмри, Аллаһи роәдә Бәчәј мәхлоғи тәшәккор зидд ни бә Аллаһи тәшәккори.

◘Аллаһи мыәјјән кардәше һәмә офәјә быә чијон озавзије ијән тәрбијә ро. “Чәмә Рәбби доәше бә һар чиј выҹуди немәт, чәјо һидојәт кардәше әв бә кәмоли ро”. Әј омутәше бә меши кон аләфо ширә кәше, бә мужонә бо зымыстони зымһор гырдә карде. Инсони организм молике бәштә еһтијоҹ зынә хуни офәје истедоди. Жыго гыләј Аллаһ, һәлбәттә ки, лојиғе бә һәмд-сәно.

◘Аллаһ че һәмә һестемонон халиге. “Әв че һар чиј Рәббе”. Осмононәдә, зәминисә, осмони ијән зәмини арәдә быә чијон халиг Әве: “Че осмонон, зәмини ијән чәвон арәдә быә чијон халиг Әве”. Һәзрәт Әли (ә) һамјәше: “Әв че беҹонон ијән ҹонинон Рәббе”. Ҹо гыләј вырәдә һандејдәмон: “Офәјевонән, идорәәкән әве. Әв че һар чиј Рәббе”.

◘"Аләмин" вотеәдә, нәзәрәдә гәте бәбе әнҹәх инсонон. Чокнә ки, Лути ғовми вотыше бә һәзрәт Лути: "Мәгәр әмә бәты ғәдәғәнымон кардәныбе де хәлғи (де аләми) молағат"? Әмма "Аләмин" вотеәдә, нәзәрәдә гәте бәбе һәмә һестемони аләмијән. "Аләм" око доә быә офәјә быә чијон мәноәдә, "аләмин" есә бој һәмә офәјә быә чијон мәноәдә. Ајәку жыго сәрәсе бејдә ки, иглә офәјевоныш һесте һәмә һестемони аләми. Батилә бовәје ҹоһилијәти доврәдә ијән кали милләтонку быә һар гылә һодисә ыштә Хыдо бе барәдә етиғод.

Чәшнавијон:

1. Һәмә ситојишон Боәјин (“Әлһәмдулилла”)

2. Аллаһ бо һестемони тәрбијә ијән озавзије бә мәҹбуријәти даст ғандејдәни. Әве һәмд бо мәҹбури ныбыә кооне.

3. Һәмә һестемон ијән бәвәдә быә тәдбирон речинин. Әве һәмд бо речинәти ијән чокије.

4. Чәмә ситојиши дәлил Чәј Рәбб беје (“әлһәмдулиллаһи рәббил-аләмин”)

5. Аллаһи дештә мәхлоғон рабитә даими ијән ғырсә рабитәје (Рәссам ијән мемар ыштә кој винде бәпештә бешејдән шејдән. Доләвон есә бој һежо нәзорәт кардәнине).

6. Һәмә һестемони аләм иглә Аллаһи тәрбијә жијәдәј (“Рәббил-аләмин”).

7. Һәмә мывҹудијотонәдә озавзије ијән тәрбијә истедод һесте.

8. Аллаһ инсонон де пејғәмбәрон сәрәнҹомон (тәшрии тәрбијә), ҹо ҹонинә ијән беҹонә аләми есә бој биловоситә (тәквини тәрбијә) тәрбијә кардејдә.

9. Моминон Ғырони сыфтәдә ыштә дими гәтејдән бә Хыдо дәрго, вотејдән: "Әлһәмду лиллаһи рәббил-аләмин". Кој охојәдә - вәјштәдә есә бој дојдән ын шуари: "Һәмд быбу бә аләмон рәбб Аллаһи".

 

3. ﴿الرَّحْـمنِ الرَّحـيمِ﴾

“Әбахш ијән меһрибоне” (1:3)

Нохтон

Сыхан “Рәһмон” рәһмәт ијән чәј гешәти мыболиғәјнә, шиддәтинә ифодәје. Ғыронәдә “Рәһмон” ијән “Рәһим”и ғәзинә дыглә ифодә око дојку мәлум бејдә ки, Аллаһ бә һәмә мәхлоғон вәјнә рәһмон, бә инсони ијән вәзифәјнә мывҹудотон вәјнә рәһиме.

Аллаһи боштә воҹиб зынәше рәһмәт. “Чәмә Рәбби Ыштән Боштә рәһмманд бе нывыштәше”. Аллаһи рәһмәт һар чиј әһотә кардејдә. “Чәј мәрһәмәти әһотә кардәше һарчи”.Аллаһи пејғәмбәрән, Чәј китобән Чәј рәһмәтој. “Тынымонән (Ја Мәһәммәд) бә аләмон әнҹәх гыләј рәһмәти ғәзинә вығандымоне”. Аллаһи хәлғ карде ијән тәрбијә бандин Бәчәј рәһмәти. Чәј ҹәзоән банде бә лутфи. Аллаһи рәһмәти ијән меһрибонәти тәзоһуронин гынон бахшә бе, че бәндон тобон ғәбул кардә бе, чәвон ајбон епарчынијә бе, бо гынон мијоно пегәтејро фырсәт доә бе.

Чәшнавијон:

1.Илаһи тәдбир ијән тәрбијә мышоијәт бејдә де меһиббәти ијән рәһмәти (Де сыхан “Рәбби” бә иҹо око доә бејдә сыхан “Рәһмон”). “Рәббил-аләмин әр-рәһманир-рәһим”.

2. Сыхани ростијән, тәлими еһтијоҹыш һесте бә рәһми ијән меһрибонәти. “Рәһмони (рәһмманди) омутыше Ғырон”. Тәрбијә ијән тәзкијә (пок кардејән) бә рәһми ијән меһрибонәти банд быәнине.

3. Аллаһи рәһмонијәт Бәј ситојиши дәлиле.

 

Идомәш һесте

Тырки зывоно пегордынијәкәс – Фәхрәддин Әбосзодә

 

Мәнбә : IRAN Azeri Radio