FЫРОНИ ТЭФСИР

ҒЫРОНИ ТӘФСИР

Ајәтулла Mоһсен Гәраәти

ИМИНӘ ҸУЗ

Сурә “Һәмд”и  симо

            Ҹо гыләј номыш “Фатиһәтул-китоб” быә сурә “Һәмд”и  һестыше һафт гылә ајә (Мығојисәро бывотәмон ки, осмони ғатон, че һафтә ружон, Кә’бә гырдо гардышон, Сәфа ијән Мәрвә арәдә ше-омон, бә шәјтони ғандә сығонән һафт гылән). Бо һар гылә мысылмони воҹибе ки, һаружнә (јовмијјә) ныможонәдә камику да кәрә баһанды ын сурә. Әкс тәғдирәдә, нымож батиле. Һәдис жыго һамјејдә: “Бе Фатиһәтул-китоб нымож ни”.

            Че Ҹабир ибн Әбдулла Әнсари Пејғәмбәрику (сәәс) кардә рәвојәтәдә жыго нәғл кардә бејдә ки, ым сурә Ғырони ән ғыјмәтинә сурон гыләјније. Ибн Әбос жыго нәғл кардејдә ки, сурә “Һәмд” Ғырони ҹоне. Ҹо гыләј һәдисәдән жыго нәғл кардә бејдә: “Еһанә ын сурә һафто кәрә баһандошон бо мардә вә әв бәјжи быбо, тәәҹҹуб мәкән”.

            Сурә номи “Фатиһәтул-китоб” бејку жыго мәлум бејдә ки, Ғырони ајон һәммәј Аллаһи Рәсули вахтәдә гырдә кардә ијән бә китоби шикил вардә быән. Дечәј әмри сурә “Һәмд” че илаһи китоби вәсәдә вырәбәвырә кардә быә.

            Һәдис “Сәгәлејн”әдә һандејдәмон ки, Пејғәмбәри (сәәс) жыго һамјәше: “Аз шымә арәдә дыглә ғыјмәтинә чиј нојдәм: че Хыдо китоб ијән Әһли-бејтым”. Пенә һәдисоән винде бејдә ки, илаһи ајон Пејғәмбәри (сәәс) вахтәдә Аллаһи китоби шикиләдә гырдә кардә ијән де ын номи едаштә быән бә мысылмонон.

            Мыборәкә сурә “Фатиһә” ајонәдә ишорә кардә бејдә бә Аллаһи ијән Чәј сыфәтон, мәади мәсәлә, ростә рој ијән бы роәдә рәһбәри зыне, Аллаһи һакимијәти ијән сәлтәнәти ғәбул карде мывзујон. Һәмән изһор кардә бејдә бә илаһи мығәддәсон рој идомә карде меһиббәт ијән че ҹындоон, бә ғәзәби дучо быәкәсон роо имтино карде.

            Ғырони ыштәни ғәзинә, сурә “Һәмд”ән  шифо сәбәбе. Ым сурә һәм че ҹисмони, һәмән руһани нохәшијон мәлһәме (Әлламә Әмини ыштә “Фатиһәтул-китоб”и  тәфсирәдә хәјли рәвојәтыш нәғл кардә бы барәдә).

            Сурә Һәмди тәрбијәви дәрсон

            Сурә Һәмди тәфсир карде бәнав, мыәјјән быкәмон бәј аид дәрси мывзујон, чәјоән омә соһбәтонәдә шәрһ бәкамон һәмон мывзујон:

            1. Одәм сурә “Һәмд”и  тиловәт кардеәдә, де “Бисмиллаһ” воте ыштә уму песындынејдә сывој Аллаһи һар чијку.

            2. Де “Рәббил аләмин” ијән “Малики јәвмиддин” воте һисс кардејдә ки, әв офәјә быә, маликыш һесте. Демијән, әв бә кәно нојдә јoлəшəxəти ијән шәнбозәти.

            3. Одәм де “Аләмин” сыхани воте рабитә сохтејдә ыштә ијән һестемонә аләми арәдә.

            4. Де “Әр-Рәһманир-Рәһим” воте одәм ыштәни зынејдә Аллаһи согнәдә.

            5. Де “Малики јәвмиддин” воте ыштә вәомәо молејдә шодојдә ғәфләти ијән әнәдығғәтәти.

            6. Де “Ијјакә нә’буду” воте мијоно пегәтејдә мавјәти ијән шәнбозәти.

            7. Де “Ијјакә нәстәин” воте дәпарчынејдә фовғәл-ғудрәтонку тарси.

            8. “Ән’әмтә” вотә одәм сәрәсејдә ки, Аллаһи дастәдән немәтон.

            9. Де “Иһтина” воте пијејдәше һәх ијән ростә ро.

            10. Де “Сирaтəллəзинə əн’əмтə əлејһим” воте одәм елон кардејдә чe ыштә дe һәхи роәдә быәкәсон ангыләти.

            11. Де “Ғəјрил мəғзуби əлејһим вəлəззaллин” воте нишо доә бејдә батиләтику ијән батили әһлику дијәроәти.

Идомәш һесте

Тырки зывоно пегордынијәкәс – Фәхрәддин Әбосзодә

 

Мәнбә : IRAN Azeri Radio