ИНЭ РУЖОН МЫБОРЭКЕ, ХОСЭ ТОЛЫШОН!

ИНӘ РУЖОН МЫБОРӘКЕ, ХОСӘ ТОЛЫШОН!

            Бы иди барәдә һар гылә толыши бәзнеше бе ыштә фикир. Дәвардә әjомонәдә кам әби бы барәдә фәрғинә фикир кардәкәс: мадәм довләти елон кардәше, әмәнән ид кардәнинимон. Вәссәлом! Есә дәгиш быә зәмонә, әjом ҹо әjоме. Есә хәлғән һәмонә хәлғ ни. Һестин жәго диндорон ки, умумән мәслоһат (воҹиб) зынеjдәнин мартә манги һәшти ид карде. Һестин жәго толышон ки, бәвон чочин омеjдәни чы ружи ид карде. Кали толышонән һестин ки, дынjо бәчәвон еjнән омеjдәни, - “Мәхлоғ һәммәj  чокнә, әмәнән жәго!” вотеjдән.

            Һәлбәттә, һар гылә хәлғи һестыше ыштә тарых, адәт-әнәнә, имон иjән дин. Идонән уjғун омәнинин бымон. Интаси гыләj  “әммо” һесте иjоән: Хәлғи ыштәниjән, чәj адәт-әнәнонән, имони иjән диниjән нығо доәнине чәj сиjосиjә тәшкилот, jәни довләт! Довләт ки сохтә беjдә де хәлғи пиjәj, дечәj раj, бәвәдә һәмонә довләт мышғол беjдә дештә хәлғи нығо доj, мандеjдә бәчәj ғәjғу, ыштән мыәjjән кардеjдә чәj идонән. Чәмә ки һәлә нимоне жыго гыләj сиjосиjә тәшкилот, әве мандәмон ды дынjо арәдә аварә-сәргәрдон! Певыло быәмон бә дынjо чо тәрәфи, һар кәсымон жимон кардеjдә гыләj довләти зәминәдә. Әве чә довләтон идонән һәмән чәмә идин! Манде ки бәчәмә ыштә Вәтәни,  һәммәjсә ве ғәрибимон әjоән, нимоне ыштә сәдо, чәмә ыштә дастәдә ни чәмә ихтиjор. Мандәмон әсир-jесир и дастә беимони дастәдә! Чә одәмон дастәдә ки, нишоне нә дин, нә имон, зынеjдәнин чиче нә хәлғ, нәән чәj адәт-әнәнон!

            Шәк вардеjдәним ки, ихтиjорымон бәбәj ыштә дастәдә, Инон ружи ид  әкәjмон, мәсәлән, Зәрдуст пеjғәмбәри моә Додо моәо быә ружи, jа, бывотәмон, Һәзрәт Зәһра (ә) мовлудә ружи, jа Һәзрәт Зеjнәби (ә) Кәрбәло даштәдә сыә хунинә боjдәғ рост кардә ружи, jа Шых Заһиди мыборәкә кинә Биби Фатимә моәо быә ружи… Jәни воте пиjеjдәме ки, шык бә Хыдо, һестымонеjәни чанә бывотош жәго ғырjәтмандә моjнонымон ки, чәвон һар гыләjни ном азизе бо һар толыши – мерд быбу, jа жен, нише фәрғ!

            Һәлә ки нимоне жәго имкон, мәҹбуримон ыштә арәдә, ғеjри-рәсми ғеjд быкәмон һәмонә идон һар гыләjни. Jәни ғеjд быкәмон ыштә идон! Мәҹбуримон ки, рәсми ғаjдәдә ғеjд быкәмон чәмә гырдокәноәдә жиjә ҹо хәлғон идон. Демиjән бә иҹо орзувони быбәмон ки, Хыдо ыштән быдә бәмә ә фырсәти ки, ыштән мыәjjән быкәмон, чәмә ыштә довләт мыәjjән быкә боәмә чәмә идә ружон! 

            Һесте гыләjән мәсәлә: jәни еһтиjоҹ һесте ки, әнҹәх хысуси гыләj ружәдә әмә тәбрик быкәмон ыштә моон, һовон, жымони һәмрон, кинон, вәjуон, охос быкәмон әвони? Чәмә әзобкәшә, фәғырә, моминә, имонинә, ихласинә, тәғваjнә моон, һовон, кинон, вәjуон веjни чандә соронин мандән чәшбәро, бә чәшин ыштә зоон, шуjон, боон. Анә жәго зоон һестин ки, де мангон, де сорон һич бә jодән вардеjдәнин әвони. Хәто бәбе jәни, фырсәте вотәjнә, һич ныбо, гыләj занг быкән бәвон, һол-әһвол быкән деjәвон, шо быкән чәвон дыли? Һәлбәттә, хәто әбыни! Бә Хыдоән хош бәше, бә бәндән! Хәто әбыни ки, чәмә моон, һовон, вәjуjон бызнын ки, толышон ғәрибә мәһолонәдән jодо бекардеjдәнин әвони, орзу кардеjдән әвони винде, чәвон һәсрәтәдән…

            Әве, әмә ымружнә ружи дылисыхт чәшрушни доjдәмон бә ҹәми толышә моон, һовон, кинон иjән вәjуон, бахтәвәрәти орзу кардеjдәмон бәвон. Орзу кардеjдәмон ки, һар гылә толыш тәбрик быкә ымружнә ружи ыштә моә, ыштә һовә, ыштә вәjу, шо быкә чәвон дыли! Хыдо шымә һар гыләjни быросны бәштә орзу, чәмә хосә моон, һовон, кинон иjән вәjуон! Мыборәке шымә ид! Хыдо бошмә ҹо кардә һар гылә руж ид быбу бошмә, чәмә азизон!