ТОЛЫШ ЫМРУЖ ДОJДЭ БЭТЫ ХЭJ-ДЫВО!

  …Пешонә ружон әмә тожә хәбон веjни сәjдәмон чәмә Кемерово мыхбир Ҹаһангири Мушфигику. Ымружән һежо жәго бе: Маштә-маштә роснише бәмә гыләj шоjә хәбә: Манги 22-дә Хилгәти вәjәjе!
  … Шоjбәсә бимон лап бәнә корпә әғыли! Чә тәрәфоән һәммәj шимон бә думот: Охо, чәмә һәммәj орзубе Хилгәти вәjәдә иштирок кардеj! Чандә соронбин орзувони бардеjдәбимон ки, чәмә шинә-шәкә ғәзәлханә шаирә боә Хилгәти вәjә бәбе, кәш бәгәтемон һар вырәо бомемон бә вәjә…
  Вәjә һар вахти вәjәjе, шоj-воjе, шоткомәjе. Һар кәс орзу кардеjдә ки, чәj балә, авлоди, дусти вәjә быбу. Интаси гыләj ко һесте ки, чәмәһон һар гыләjни чикисә зоә-кинәмон, чикисә дустимон, чикисә һәмромон. Хилгәт, есә боj, ҹо мәсәләjе! Хилгәт чәмә толышә хәлғи баләjе, чәмә хәлғи дусте, чәмә хәлғи һәмроjе! Хилгәт чәмә хәлғи шаиронә сәдоjе, чәj ванге. Чәj нывыштә ғәзәлон, шерон, поемон мандеjдән бә Зәрдусти маһнеjон, бәчәj ванги! 

ҒӘЗӘЛ – ЧЕ ПОЕЗИJӘ БӘШЕ, ХИЛГӘТӘН ТОЛЫШИ ҒӘЗӘЛИ БӘШЕ!
Чумчыко Хилгәти ғәзәл Толыши “бә тилсым гыниjә зывони” һачәре:

  Че толышон ки зывон гынjе бә тилсым, лол бе,
  Ыштыкум аз мәсә, Хилгәт, әчәj овсин ғәзәле!

Jаанки:

  Ак-овыш веj емә бо тырки, бо фарси, әрәби,
  Бо зывоним есәтән, веj-ве шукур, тасбә ғәләм.
  Чы толышон зывонән шише, ғызыл чәj тоно хок,
  Хилгәти дасдә бә шишә гыләj әлмос бә ғәләм.

Ғәзәл ешғи һанәпарчине. Ә һани бә парчин жәкәсе Хилгәт! Чандә соронбин әв нәвеjдәбе боштә ешғи. Сәростиш ыме ки, әв сыфтәку зынеjдәбе ыштә ешғи унвони: ыштәни фамә ружику Хыдоjе чәj ешғи унвон:

  Кон чәшдә быбо имони чәшмәғ,
  Jа Рәб, тыни әв бәвинде мутләғ!

И выжәтику Хилгәти чәшәдә быә имони чәшмәғ. Дастәдәш Ғырон быә, зывонәдән – Хыдо кәлом:

  Чы Ғырони дыле Jасин ки, дылон лорзынә дыл,
  Бызынән, шеерә китобон дыле, Jасин ғәзәле!

Интаси шаир шаир әбыни, еһанә Зәмини димисә нынәво боштә ешғи! Әве, Хилгәт ыштә умри дырози Зәмини сәкуjедә ыштә ешғи сорәхәдә, “незмандә” винде пиjеjдәше әв:

  Һиҹрондә, бывот, дарды-бәло чандә бәвиндем?
  Кон руж бәбе әв, аз тыни незмандә бәвиндем?

Һежо орзуjәдә быә ки, кеjнә чәj даст "хыjнә бәвинде"? Пунһон jа ошко, шәв-руж нәвә боштә мәһбуби, шанго “диjә карде зынәшни бә овәjнә ки”, “нәһс вотедән”, бә руж винде зынәшни әв ки, “аjб вотедән”. Жыгонә чандә сорон сутә, мынҹыр быә ыштә ешғи киjәдә. Шукур кардәше бә Хыдо ки:

  Хилгәтән чок бе, де ешғи енығанде бә вишон,
  Мәседәм, веj ҹывонон ты бәнә дангон кардә!

Ымруж Хилгәти орзуjон бә вырә рәсә руже. Ымруж әв хыjнәбәдаст ныштә ыштә мәҹлиси сәдә, Толыши шаирон иjән ханәндон шер иjән маһне пеғандеjдән бәчәj шәни. Әмә һәзо-һәзо километронку виндеjдәмон Хилгәти вәjә чоды миjонәдә Толышон шаирон сипиришә Вәлиша маму ки, чандә соронбин бә чәшбе ымружнә ружи.

Әмә ымруж һәммәjәво умуж беjдәмон бә Вәлиша маму шоj-воj, шоткомә кардеjдәмон дешмә һәммәj бә иҹо. “Хәш омәшон!” вотеjдәмон бә һәмә ғонәғон, “Һар гылә ружон вәjә быбу!” вотеjдәмон бәшмә. Чәшрушни доjдәмон бәштә хәлғи – толышон, бәштә Вәтәни – Толыши, бәштә дыjо – Каспи ки, Хилгәти вотәjнә, Һәшиjән ғусл доjдә бәштә чәj овонәдә, чәjо сәлом доjдә бәчәмә хәлғи.

Ымружнә сәломон, чәшрушниjон һәммәj че Хилгәтин. Шаири чәшрушни бәпе шаир быдә. Әве, әмә – ыштә Вәтәнику, ел-обәку, авлодон иjән дустонку диjәро егыниjә толышон номо хәj-дыво доjдәмон бә Хилгәти де шаир Забил Мәдожи сыхани, “Бахтәвәр быби, шаир Хилгәт!” вотеjдәмон бәj! Быбахшән әмәни, быбахшән ки, ымруж дешмә бә иҹо нимон бы  вәjәдә!